तिरहुत विभाग

तिरहुत विभाग भारतया बिहार राज्यया छगू विभाग ख। थ्व विभाग बिहारया गंडक खुसि व गंगा खुसिया दथुया उत्तरी मैदानी क्षेत्रय् ला। थ्व विभाग अन्तर्गत पश्चिमी चम्पारन जिल्ला, पूर्वी चम्पारन जिल्ला, मुजफ्फरपुर जिल्ला, सीतामढी जिल्ला, शिवहर जिल्ला व वैशाली जिल्ला ला।

नामाकरण

थ्व जिल्लाया नां तिरहुत खँग्वलं वःगु ख। थ्व खँग्वः संस्कृत खँग्वः तीरभुक्ति वा खुसिया सिथय्‌ नं व्युत्पन्न जूगु ख। खुसितयेगु दथुइ लाःगु थाय्‌ जूगुलिं थ्व थाय्‌या नां तीरभुक्ति जूवंगु धइगु विश्वास दु।

इतिहास

प्राचीन

हिन्दू धार्मिक ग्रन्थ कथं थ्व थाय्‌ राजर्षि जनकद्वारा शासित विदेह प्रदेश (गुकिलि हिमालयया क्वे तराईय् पूर्वी नेपाः निसें कया गंगाया उत्तरया सकल मैदानी भाग ला)या भाग जुयाच्वन। बुद्धकालीन युगय् थ्व थासय् वैशाली महाजनपद थ्व थासय् दयाच्वन। थ्व ईले थ्व विभाग दूगु थासय् जैन धर्मया तीर्थङ्कर भगवान महावीर व बौद्ध धर्मया संस्थापक बुद्ध थ्व थासय् वःगु धया थी-थी ग्रन्थय् च्वयातःगु दु।

ब्रिटिस राज

गंगा, गंडक व कोशी खुसिं घेरेयानातःगु थ्व थाय्‌ सन् १८५८ तक्क बंगाल प्रान्तया भागलपुर प्रमण्डलया अङ्ग जुयाच्वन। संथाल विद्रोह धुंका तिरहुतयात पटना प्रमण्डलय् स्वानाबिल। सन् १८७५य् दरभङ्गायात तिरहुतं बाया स्वतन्त्र जिल्ला दयेकाबिल। १९गु शताव्दीया उत्तरार्द्धय् थ्व लागाय् अकाल जुल। थ्व धुंका बङ्गालया लेफ्टिनेण्ट गभरनर सर एण्ड्रू फ्रेजरं तिरहुतयात अलग प्रशासनिक इकाई दयेकेमाःगु आवश्यकता खन। सन् १९०८या ज्यानुवरीइ भारतया तत्कालीन गभर्नर जेनरलया मन्जूरी धुंका तिरहुत प्रमण्डल पलिस्था जुल गुकिलि सारण, चम्पारन, मुजफ्फरपुर व दरभङ्गा जिल्ला सम्मिलित व मुजफ्फरपुर मुख्यालय जूवन।

स्वाधीन गणतन्त्र भारत

आया ईले तिरहुत प्रमण्डल भारतया दक्ले अप्व जनघनत्व दूगु क्षेत्र ख।

भूगोल

थ्व प्रमण्डलया लगभग समथल ख्यले हिमालयं उत्पत्ति जूगु खुसि तयेगु सञ्जाल दू व बुँ उपजाऊ दु। थ्व थासय् शीतोष्ण कटिबंधय् बुइगु लगभग सकल बाली बू।

अर्थतन्त्र

अं, लिचि, केरा व कस्ति तिरहुतया मू उत्पादन ख। उद्योगया म्हो जक्क विकाश व ज्याया सीमित अवसर दूगुलिं थ्व थाय्‌या आपा मनु भारतया मेमेगु थासय् पलायन जू।

स्वयादिसँ

• बिहार राज्य, भारत