किरिबाती

Republic of Kiribati

ध्वांय राष्ट्रीय चिं
म्ये: Teirake Kaini Kiribati
किरिबातीयागु नक्सा
राजधानी	South Tarawa 1°28′N 173°2′E
तधंगु सहर	South Tarawa
औपचारिक भाय	English
सरकार	Republic
- President	Anote Tong
Independence
- from UK	12 July 1979
क्षेत्रफल
- फुकं	726 किमि² (186th)
	(280 वर्ग माइल)
- लयागु प्रतिशत (%)	0
जनसंख्या
- July 2005 एस्टिमेटेड	99,350 (197th)
- 2000 सेन्सस्	84,494
- जनघनत्व	137/किमि² (73rd) (355/वर्ग माइल)
कुल ग्राहस्थ उत्पादन (पि पि पि)	2005 एस्टिमेट
- फुकं	$221 million1 (179th)
- प्रति छ्यं	$2,358 (136th)
मुद्रा	Australian dollar (AUD)
ई क्षेत्र	(UTC+12, +13, +14)
इन्टरनेट TLD	.ki
कलिंग कोड	+686
1 Supplemented by a nearly equal amount from external sources.

किरिबाती (गिल्बर्टीज भासय् Kiɾibas) वा आधिकारिक रूपं किरिबाती गणराज्य (गिल्बर्टीज:Ribaberiki Kiribati) ओशिनियाया माइक्रोनेसिया उपक्षेत्रय् दूगु छगू टापु देय् ख। थ्व देय् मध्यप्रशान्त महासागरय् ला। २०२०या जनगणना कथं थनया स्थायी जनसंख्या ११९,००० स्वया अप्व दु, गुकिलि बच्छि स्वया अप्व तारावा एटोलय् दु। थ्व राज्यय् ३२ एटोल व छगू दुर्गम तःजाःगु कोरल टापु बानाबा दु। थ्व देय्या कुल बँ भूभाग ८११ किमि^२(३१३ वर्ग माइल) दु धाःसा समुद्रय् ३,४४१,८१० किमि^२ (१,३२८,८९० वर्ग माइल) क्षेत्र दु।

टापुया प्रसार भूमध्य रेखा व १८०गु मेरिडियनय् ला। थुकिया कारणं किरिबाती हलिमय् प्यंगू हे गोलार्ध उत्तरी, दक्षिणी, पश्चिमी, व पूर्वी गोलार्धय् लाःगु छगू जक देय् खः। अन्तर्राष्ट्रिय तिथि ध्वः (International Date Line) किरिबातीया चाकःलिं वनि व पूर्वपाखे तसकं चाःहिलाः लगभग १५०° पश्चिम थ्यनि। थुकिलिं किरिबातीया दकलय् पूर्वी टापुइ स्थापित याइ। दक्षिणी लाइन टापु व गिल्बर्ट टापु नापं थ्व देय् पृथ्वीया दकलय् न्ह्यःगु ई क्षेत्रय् ला: UTC+14।

किरिबातीं बेलायतं थःगु स्वतन्त्रता प्राप्त यासें सन् १९७९य् छगू सार्वभौम राज्य जुल। राजधानी नगर दक्षिण तारावा आः दकलय् अप्व जनसंख्या दूगु क्षेत्र ख। राजधानीइ यक्व टापुत दु, गुकियात लंया छपुचलं स्वानातःगु दु। वृहद नगर क्षेत्रय् तारावा एटोलया करिब बच्छि क्षेत्रफल दुथ्याः। स्वतन्त्रता स्वया न्ह्यः थ्व देसं फस्फेट निर्यात याःगु ख, तर व खानि आः व्यवहारिक मजू। मत्स्यपालन व नैक्याया "कोपरा" नांया नसाः निर्यातं अर्थतन्त्रया यक्व ब्व न्ह्याकी। किरिबाती हलिमया दकलय् म्हो विकसित देय् मध्ये छगू ख व थःगु अर्थतन्त्रया निंतिं अन्तर्राष्ट्रिय ग्वाहालिइ यक्व निर्भर जुयाच्वंगु दु।

किरिबाती प्रशान्त समुदाय, राष्ट्रमंडल, अन्तर्राष्ट्रिय मुद्रा कोष, विश्व बैंक, व अफ्रिकी, क्यारिबियन व प्रशान्त राज्यया संगठनया दुजः ख व सन् १९९९इ संयुक्त राष्ट्र संघया पूर्ण दुजः जुल। छगू टापु देय् या रुपय् थ्व देय्या टापुत जलवायु परिवर्तन व सुनामीया जोखिमय् ला। जलवायु परिवर्तनयात सम्बोधन यायेगु थुकिया अन्तर्राष्ट्रिय नीतिया छगू केन्द्रीय ब्व जुयाच्वंगु दु व थ्व देय् चीधंगु टापु राज्यया गठबन्धनया दुजः नं खः।

प्रशासन

किरिबातीइ २१गु जनसंख्या दूगु टापु दु। किरिबातीयात भौगोलिक रुपं स्वंगु द्वीपसमूह वा टापुया पुचलय् बायेछिं , गुकिया छुं नं प्रशासनिक ज्या मदु। थ्व टापुपुचः थ्व कथं दु:

• गिल्बर्ट टापु पुचः
• फिनिक्स टापु पुचः, पृथ्वीया दकलय् तःधंगु समुद्री संरक्षित क्षेत्रय् छगू (२००८ निसें २०१० तक्क दकलय् तःधंगु संरक्षित क्षेत्र ख)
• लाइन टापु पुचः

स्वतन्त्रता न्ह्यःया मूल जिल्लात :

• बानाबा (ओशन टापु)
• तारावा एटोल
• उत्तरी गिल्बर्ट टापु
• मध्य गिल्बर्ट टापु
• दक्षिणी गिल्बर्ट टापु
• लाइन टापु

न्हापाया जिल्लाय् ४गु (तारावा नापं) गिल्बर्ट टापुइ ला, गन देय्या अप्व जनसंख्या च्वनि। लाइन टापुइ न्यागु टापुइ मनूत मदु (माल्डेन टापु, स्टारबक टापु, मिलेनियम टापु, वोस्तोक टापु व फ्लिन्ट टापु)। फिनिक्स टापुपुचलय् क्यान्टन त्वता मेमेगु टापुइ मनू मदु , व छुं नं प्रतिनिधित्व मदु। बनाबाय् हे आः म्हो जक मनूत च्वनाच्वंगु दु। फिजीया रबी टापुइ च्वंगु बानाबनया छम्ह अनिर्वाचित प्रतिनिधि नं दु।

२१गु मनू च्वनिगु टापुइ प्रत्येकय् थःगु हे स्थानीय परिषद् दु गुकिलिं न्हिथंया ज्याखँ याइ। सकल मनू दूगु टापुया निंतिं छगू परिषद् दु, निगु अपवाद नापं: तारावा एटोलय् स्वंगु परिषद् दु: बेटियो नगर परिषद, तेइनानो शहरी परिषद् (TUC) ( दक्षिण तारावाया ल्यंगु भागया निंतिं) व युतान तारावा परिषद (ETC) (उत्तर तारावा); व तबिटुइयाय् निगू परिषद् दु ।