आर्मेनिया

विकिपिडिया नं
आर्मेनिया गणराज्य
Հայաստանի Հանրապետություն
Hayastani Hanrapetutyun
आर्मेनियायागु ध्वांय राष्ट्रीय चिं आर्मेनियायागु
ध्वांय राष्ट्रीय चिं
म्ये: मेर हैयर्निक
("झिगु अबुदेय्‌")

आर्मेनियायागु नक्सा
आर्मेनियायागु नक्सा


राजधानी येरेवान
40°16′N 44°34′E
तधंगु सहर येरेवान
औपचारिक भाय आर्मेनियन[१]
सरकार राष्ट्रपति शाषित गणराज्य[२]
 - राष्ट्रपति सर्ज सर्गश्यान
 - प्रधानमंत्री टिगरान सर्गश्यान
स्वतन्त्रता सोभियत संघं 
 - घोषणा २३ अगस्ट १९९० 
 - पलिस्था २१ सेप्टेम्बर १९९१ 
क्षेत्रफल  
 - फुकं २९,८०० किमि² (१३९गु 1)
  (११,५०६ वर्ग माइल) 
 - लयागु प्रतिशत (%) ४.९१
जनसंख्या  
 - २००८ एस्टिमेटेड ३,२३१,९००[३] (१३३गु)
 - १९८९ [४] सेन्सस् ३,२८८,०००
 - जनघनत्व १०१/किमि² (७४गु)
(२५९/वर्ग माइल) 
कुल ग्राहस्थ उत्पादन (पि पि पि) २००५ एस्टिमेट
 - फुकं $13,650,000,000 [५] (११८गु)
 - प्रति छ्यं $४,६०० [५] (११९गु)
मुद्रा द्राम (AMD)
ई क्षेत्र UTC (UTC+४)
 - वर्खा (DST) DST (UTC+५)
इन्टरनेट TLD .am
कलिंग कोड ++३७४
नागोर्नो-काराबाख क्षेत्र मला।

आर्मेनिया युरोपया दक्षिणी काउकस क्षेत्रय् लाःगु छगू देय् ख। थ्व देय्‌या राजधानी येरेवन ख। १९९० स्वया न्ह्यः थ्व सोभियत संघया छगू राज्यया रुपय् दयाच्वन। सोभियत संघय् जनक्रान्ति व राज्यतेसं स्वतन्त्रताया संघर्ष यायेधुंका आर्मेनियायात २३ अगस्ट १९९०य् स्वतन्त्र जुवन तर थुकिया पलिस्थाया घोषणा २१ सेप्टेम्बर, १९९१य् जुवन व थुकिया स्वतन्त्रतायात अन्तर्राष्ट्रीय मान्यता २५ डिसेम्बरय् दत। थ्व देय्‌या सीमा टर्की, ज्योर्जिया, अजरबैजानइराननाप दु। थ्व देय्‌या ९७.९ प्रतिशत जनसंख्या आर्मेनियामि जातीय समुदाय दु धाःसा १.३% यजिदी, ०.५% रूसी व मेमेगु अल्पसंख्यक दु। आर्मेनिया प्राचीन ऐतिहासिक सांस्कृतिक धरोहर दूगु देय्‌ ख। आर्मेनियाया जुजुं ४गु शताब्दीइ इसाई धर्म ग्रहण यात। थ्व कथं आर्मेनिया राज्य ख्रिस्टी धर्म ग्रहण याइगु न्हापांगु देय्‌ ख।[६] थ्व देय्‌य् आर्मेनियामि एपोस्टलिक चर्च दक्ले तःधंगु धार्मिक मार्ग ख।[७] थ्व नापं थन ख्रिस्टी, मुस्मां व मेमेगु सम्प्रदायया चिधंगु समुदाय दु। आर्मेनिया (हयास्तान)या अर्मेनियामि भाषाय् अर्थ हैकया जमीन ख। हैक बाइबल कथं नोहाया वंशज ख।

आर्मेनियाया कुल क्षेत्रफल २९,८०० कि.मी² (११,५०६ वर्ग मील) दु गुकिलि ४.७१% जलीय क्षेत्र दु। जुलाई २००८या जनसंख्या प्रक्षेपन कथं थ्व देय्‌या जनसंख्या ३,२३१,९०० दु व वर्ग किमी घनत्व १०१ मनु दु। थनया जनसंख्याया १०.६% भाग अन्तर्राष्ट्रीय गरीबी रेखा (अमेरिकी डलर १.२५ प्रतिदिन स्वया म्हो आम्दानी याइपिं) स्वया क्वे ला।[८] आर्मेनिया ४० स्वया अधिक अन्तर्राष्ट्रीय संगठनतेगु सदस्य ख। थ्व देय्‌ संयुक्त राष्ट्र, युरोपेली परिषद, एशिया विकास बैंक, स्वतन्त्र राष्ट्रतेगु कमनवेल्थ, विश्व व्यापार संगठन व गुट निरपेक्ष संगठन आदि संघतेगु सदस्य ख।

इतिहासय् आर्मेनियाया क्षेत्रफल यक्व हिलावःगु दु। वर्तमान आर्मेनिया थःगु पुलांगु आकार स्वया चिधं । ८० ई.पू.य् आर्मेनिया राजतन्त्रया अन्तर्गतय् वर्तमान टर्कीया छुं भू-भाग, सीरिया, लेबानन, इरान, इराक, अजरबैजान व वर्तमान आर्मेनियाया भू-भाग सम्मिलित दु। १९२० निसें १९९१ तक्क आर्मेनिया छगू साम्यवादी देय्‌ जुयाच्वन। थ्व सोभियत संघया छगू सदस्य राज्य जुयाच्वन। वर्तमानय् आर्मेनियाया टर्कीअजरबैजाननाप सीमा संघर्ष जुयाच्वंगु दु । नागोर्नो-काराबाखया आधिपत्ययात कया १९९२य् आर्मेनिया व अजरबैजान दथुइ ल्वापु जुल। थ्व ल्वापु १९९४य् क्वचाल। वर्तमानय् थ्व थासय् आर्मेनियाया अधिकार दु तर अजरबैजानं आ नं थ्व थासय् थःगु अधिकार दूगु धापू तयाच्वंगु दु ।

प्रशासनिक बायेज्या[सम्पादन]

आर्मेनिया झिगु प्रान्त (आर्मेनियन भाषाय् मर्ज)य् विभाजित दु। सकल प्रान्तया मुख्य कार्यपालक (मार्जपेट) आर्मेनिया सरकारद्वारा नियुक्त जुइ। थुकिलि येरवानयात राजधानी नगर(कघाक वा Երևան) जूगुलिं विशिष्ट दर्जा बियातःगु दु। येरवानया मू कार्यपालक महापौर होता जुइ व राष्ट्रपतिद्वारा नियुक्त जुइ। सकल प्रान्तय् स्वशासित समुदाय (हमायन्क) दै। सन् २००७या तथ्यांक कथं आर्मेनियाय् ९१५ समुदाय दु, गुकिलि ४९ नगरीय व ८६६ ग्रामीण दु। राजधानी येरवान नगरी समुदाय ख,[९] जो १२ अर्ध-स्वायत्त जिल्लाय् बायातःगु दु।

प्रान्त राजधानी क्षेत्रफल जनसंख्या
अरागत्सोत्न (Արագածոտն) अश्तारक (Աշտարակ) २,७५३ कि.मी² १२६,२७८
अरारत (Արարատ) अर्ताशत (Արտաշատ) २,०९६ कि.मी² २५२,६६५
अर्मावीर (Արմավիր) अर्मावीर (Արմավիր) १,२४२ कि.मी² २५५,८६१
गेघार्कुनिक (Գեղարքունիք) गावर (Գավառ) ५,३४८ कि.मी² २१५,३७१
कोटायक (Կոտայք) ह्राजदान (Հրազդան) २,०८९ कि.मी² २४१,३३७
लोरी (Լոռի) वनाद्जोर (Վանաձոր) ३,७८९ कि.मी² २५३,३५१
शिराक (Շիրակ) ग्युमरी (Գյումրի) २,६८१ कि.मी² २५७,२४२
स्युनिक (Սյունիք) कपान (Կապան) ४,५०६ कि.मी² १३४,०६१
तवूश प्रान्त (Տավուշ) इजेवान (Իջևան) २,७०४ कि.मी² १२१,९६३
वयोत्स द्जोर (Վայոց Ձոր) येघेग्नाद्जोर (Եղեգնաձոր) २,३०८ कि.मी² ५३,२३०
येरवान (Երևան) २२७ कि.मी² १,०९१,२३५

मू नगर[सम्पादन]

समुदाय प्रांत (मर्ज़) पलिस्था जनसंख्या
अबोव्यान कोटायक प्रांत 1963 36,705
अगारक स्यूनिक प्रांत 1995 5,112
अखतला लोरी 1995 1,998
अलावर्दी लोरी 1938 13,225
अपरन अरागत्सोत्न 1995 6,158
अरारत अरारत 1962 34,027
अर्मावीर अर्मावीर 1930 26,387
अर्ताशत अरारत 1961 35,100
अर्तिक शिराक 1945 14,949
अश्तारक अरागातसोत्न 1963 20,636
अयरूम तवूश ? 2,361
बर्द तवूश 1995 9,095
बयूरेघवन कोटायक 1994 7,573
चंबरक गेघारकुनिक 1995 6,683
चरेन्त्सावन कोटायक 1961 17,752
दस्तकर्त स्यूनिक 1995 287
दिलीजन तवूश 1951 13,752
गवर गेघारकुनिक 1924 22,444
गोरिस स्यूनिक 1924 21,935
ग्युमरी शिराक 1840 168,918
ह्राज़दान कोटायक 1950 42,150
इजेवन तवूश 1961 15,620
जेर्मुक वयोत्स द्ज़ोर 1961 4,599
कजारन स्यूनिक 1992 9,330
कपान स्यूनिक 1938 35,071
मरालिक शिराक 1995 5,386
मार्तुनी गेघारकुनिक 1995 11,987
मासिस अरारत 1995 20,539
मेघरी स्यूनिक 1984 4,997
मत्समोर अर्मावीर 1992 9,546
नोर हच्न कोटायक 1991 10,198
नोयम्बर्यान तवूश 1995 5,560
सेवान गेघारकुनिक 1961 17,377
शमलुघ लोरी 1995 882
सिज़ियन स्यूनिक 1974 16,823
स्पितक लोरी 1960 18,237
स्तेपानवान लोरी 1938 19,341
तालिन अरागातसोत्न 1995 5,371
ताशिर लोरी 1983 7,586
त्साघ्काद्ज़ोर कोटायक 1984 1,430
तुमायन लोरी 1995 1,838
वघारशपत अर्मावीर 1924 52,757
वनाद्ज़ोर लोरी 1924 116,929
वर्देनिस गेघारकुनिक 1995 12,363
वाइक वयोत्स द्ज़ोर 1995 5,885
वेदी, आर्मेनिया अरारत 1995 13,242
येघेग्नाद्ज़ोर वयोत्स द्ज़ोर 1995 8,329
येघवर्द कोटायक 1995 11,627
यरवान 782इपू 1,107,800

किपा[सम्पादन]

लिधंसा[सम्पादन]

  1. आर्मेनिया अघराज्यया संविधान, प्रलेख-१२.
  2. आर्मेनिया अघराज्यया संविधान, प्रलेख-५५.
  3. नेशनल स्ट्याटिस्टिकल सर्भिस, आर्मेनिया गणराज्य. १६ अक्टोबर, २००८ कथं।
  4. जनगणना २००१, आर्मेनिया गणराज्य.
  5. ५.० ५.१ आर्मेनिया. इंटरनेशनल मनिटरी फंड. २२ अप्रैल, २००९ कथं।
  6. ग्राउसैट, रेने (१९४७). Histoire de l'Arménie, १९८४, पायोट, १२२.. Estimated dates vary from 284 to 314. Garsoïan (op.cit. p.82), following the research of Ananian, favours the latter.
  7. "The conversion of Armenia to Christianity was probably the most crucial step in its history. It turned Armenia sharply away from its Iranian past and stamped it for centuries with an intrinsic character as clear to the native population as to those outside its borders, who identified Armenia almost at once as the first state to adopt Christianity". (गार्सोइयन, नीना (१९९७). संपा. आर.जी.होव्वानीशियन प्राचीन निसें आधुनिक समयय् आर्मेनियामि मनु. पालग्रेव मैकमिलन, भाग-१, पृ.८१.).
  8. मानव विकास सूचकांक, सारणी:३ मानव आय एवं गरीबी, पृ.३४ अभिगमन तिथि: १ जून, २००९
  9. क्षेत्रीय प्रशासन संस्था. आर्मेनिया गणराज्य सरकार. ११ सेप्टेम्बर, २००८ कथं।

स्वयादिसँ[सम्पादन]


एसियाया देय्‌तयेगु धलः

अजरबैजान | अफगानिस्तान | आर्मेनिया | इण्डोनेसिया | इराक | इजरायल | ईरान | उज्बेकिस्तान | उत्तर कोरिया | ओमान | कजाख्स्तान | कतार | क्याम्बोडिया | कीर्गीस्तान | चीन | जापान | ज्योर्जिया | ताजिकिस्तान | तर्कमेनिस्तान | टर्की | थाइल्याण्ड | दक्षिण कोरिया | नेपाल | पाकिस्तान | पूर्व टिमोर | फिलिपिन्स | बहरिन | बंगलादेश | ब्रुनाइ | भारत | भूटान | मलेसिया | मंगोलिया | मालद्विप | म्यानमार | यमन | जोर्डन | रुस | लाओस | लेबानन | भियेत्नाम | संयुक्त अरब ईमिरेट्स् | साइप्रस | साउदी अरबिया | सिंगापुर | सीरिया | श्रीलंका