इजरायल

מדינת ישראל
Medīnat Yisrā'el
دولة إسرائيل
Dawlat Isrā'īl
इजरायलयागु देय्

Coat of arms इजरायलयागु ध्वांय Coat of arms
म्ये: "हतिक्भा" ("भलसा")
इजरायलयागु नक्सा
राजधानी	Jerusalem 31°47′N 35°13′E
तधंगु सहर	Jerusalem
औपचारिक भाय	हिब्र्यु, अरबी भाषा
सरकार	Parliamentary democracy
- President	Reuven Rivlin
- Prime Minister	Benjamin Netanyahu
Independence	From the United Kingdom
- Declaration	14 May 1948 (05 Iyar 5708)
क्षेत्रफल
- फुकं	22,1451 किमि² (151th)
	(8,5501 वर्ग माइल)
- लयागु प्रतिशत (%)	~2%
जनसंख्या
- May 2006 एस्टिमेटेड	7,047,00012 (99th)
- 1995 सेन्सस्	5,548,523
- जनघनत्व	324/किमि² (34th) (787/वर्ग माइल)
कुल ग्राहस्थ उत्पादन (पि पि पि)	2005 एस्टिमेट
- फुकं	$163.45 billion (53rd)
- प्रति छ्यं	$23,416 (28th)
मुद्रा	New Israeli sheqel (₪) (ILS)
ई क्षेत्र	IST (UTC+2)
- वर्खा (DST)	(UTC+3)
इन्टरनेट TLD	.il
कलिंग कोड	+972
1Includes the Golan Heights (UN figure) 2Includes Israeli population living in the West Bank

इजरायल छगु एसियाली देय् खः। थ्व हलिंया छगु जक यहुदीतेगु बाहुल्यता दुगु देय् खः। थ्व देय् मध्य पूर्वय् दक्षिण पश्चिम एशियाय् भूमध्य सागरया दक्षिण-पूर्वी सिथय् ला। थ्व देय्या पलिस्था यहूदी मनूतेगु राष्ट्रीय-भूमि व मातृभूमिया कथं जूगु खः। इजरायलं थःगु स्वतन्त्रता मे १४, सन् १९४८स याःगु खः व थ्व देय्या सरकार संसदीय लोकतंत्रात्मक प्रणालीं सञ्चालित जुइ।

इजरायलया सीमाया पश्चिमय् भूमध्य सागर व मिस्र, दक्षिणय् लाल सागर, पूर्वय् जोर्दन, उत्तर पूर्वय् सीरिया व उत्तरय् लेबनान ला। इजरायल व मिस्रया दथुइ भूमध्य सागरया सिथय् गाजा पट्टी ला, गन हमासया नियन्त्रण दु। मध्य पर्वतीय क्षेत्र व बेका स्वनिगलय् इजरायल व जोर्दनया दथुइ जुदिया व सामरियाया क्षेत्र ला, गुकियात मार्शल लःया तहत इजरायलया अधीनय् दु। देय्या क्षेत्रफल २२,०७२ वर्ग किलोमितर दु ( पूर्वी जेरुशलम व गोलान हाइट्स नापं)। इजरायलया केन्द्रीय तथ्याङ्क विभागया ल्याखँ कथं सन् २०२३स थ्व देय्या मनूल्या ९७,१६,६०० दु। जनसांख्यिक रूपं अधिकांश इजरायलीत यहूदी (७३%) खः धाःसा थ्व देसय् तःधंगु अरब अल्पसंख्यक (लगभग २१%) दु, गुकिलि अधिकांश मुस्मां दु, नापं अन्य अल्पसंख्यक पुचः ६% दु।

१९गू शताब्दी बिले युरोपियन यहूदितेगु दथुइ वःगु छगू राष्ट्रीय जागृतिया लिच्वः कथं जायोनी आन्दोलनया पलिस्था जुल व प्यालेस्ताइनय् यहुदी आप्रवासनया झ्वः न्ह्यथनः। सन् १९१७स, न्हापांगु हलिं युद्ध बिले ब्रिटिश साम्राज्यं अटोमन साम्राज्यया अधीनय् दूगु इजरायलया भूमि थःगु अधीनय् लाकल व बाल्फोर घोषणा पिथन। ब्रिटिश जनादेशया अवधि दुने यहूदी पुचः व इजरायलया भूमिया अरबतेगु दथुइ ताःहाकःगु संघर्षया लिच्वः कथं ब्रिटेनं थ्व भूमिया जनादेशया प्रश्न संयुक्त राष्ट्रयात लःल्हातः। संयुक्त राष्ट्र संघं सन् १९४७स इजरायलया भूमियात निगु भागय् विभाजित यायेगु सिफारिश बिल, गुकिया लिच्वः कथं निगु राज्य: यहूदी व अरबतेगु थःथःगु राज्य पलिस्था यायेगु प्रस्ताव जुल। योजनायात यहूदी पक्षं स्वीकार यात, तर अरब नेतृत्वं थुकियात अस्वीकार यात। थुकिया झ्वलय् थ्व निगु खलः दथुइ छगू सैन्य संघर्ष जुल, गुकिया दथुइ इजराइल राज्यया पलिस्थाया घोषणा जुल व इजरायलं अधिकांश क्षेत्रय् थःगु नियन्त्रण यात। जुदिया व समरिया धाःसा क्रमशः जोर्दन व मिस्रं कब्जा यात। अरब राज्यया पलिस्था मजुइधुंका द्वलंद्व अरबत नकबा क्षेत्रं निष्कासित जुल धाःसा थीथी अरब देसं द्वलंद्व यहूदी शरणार्थीत इजरायलय् शरण काःवलः।

सन् १९६७य् ६ दिंया युद्धय् इजरायलं जुदिया व समरिया, गाजा पट्टी, सिनाई प्रायद्वीप, व गोलान हाइट्सय् विजय प्राप्त यात। सिनाई त्वता मेमेगु भूभाग इजरायलं शान्ति समझौताया झ्वलय् मिस्रयात लितःबिल धाःसा सन् २००५स इजरायलं गाजा पट्टी त्वतल। उपरोक्त शेष क्षेत्रय् धाःसा इजरायलया नियन्त्रण आःतक दनि। राज्यया कानून पूर्ण रुपय् पूर्वी जेरूशालेम व गोलान हाइट्सय् व आंशिक रूपं जुदिया व सामरियाय् लागू जूवन। ओस्लो समझौता धुंका प्यालेस्तिनियन प्राधिकरणयात जुदिया व सामरियाया लगभग ४०% क्षेत्रय् आंशिक स्वायत्तता बिल व छुं समय तक गाजा पट्टीया अधिकांश क्षेत्रय् नं आंशिक स्वयत्तता स्थापित जुल। इजरायल-प्यालेस्तिनियन संघर्षया हल यायेगु कुतलय् अन्तिम शान्ति समझौता मजुसां इजरायल व अरब देय्तेगु दथुइ अन्य शान्ति व सामान्यीकरण समझौता/सन्धि धाःसा जूगु दु।

थ्व देय्या मूल कानूनय् इजरायलयात "यहूदी व लोकतान्त्रिक राज्य"या रूपय् परिभाषित याःगु दु। इजरायल छगू प्रतिनिधित्मक लोकतन्त्र ख, गन संसदीय प्रणाली, आनुपातिक प्रतिनिधित्व व सार्वभौमिक मताधिकार दु। प्रधानमन्त्री कार्यकारी सरकारया प्रमुख जुइ व थनया संसदयात नेसेट धाइ। इजरायली कानूनया कथं इजरायलया राजधानी जेरुशालेम खः। जेरूशालेमयात इजराइलया राजधानीया दर्जा ब्यूगु निर्णययात यक्व देय्तेसं आपत्ति याःगु दु। अतः, इजरायलया अधिकांश विदेशी दूतावास गश दान व विशेष रूपं देय्या आर्थिक व प्राविधिक केन्द्र तेल अभिभय् ला।

इजरायल छगू विकसित देय् खः व आर्थिक सहयोग व विकास संगठन (ओईसीडी)या सदस्य खः। सन् २०२३स देसया अर्थव्यवस्था हलिमय् २७गू थासय् ला। नोमिनल जिदिपि कथं थनया अर्थव्यवस्था हलिंया दकले विकसित व उन्नत दु। इजरायल याके कुशल कार्यक्षमता दूगु जनशक्ति दु, व दक्तरेत डिग्री दूपिं नागरिकतेगु प्रतिशत कथं थ्व देय् हलिंया दकले शिक्षित देशय् छगू खः। इजरायलया जीवन स्तर मध्यपूर्वय् दकले उच्च दु, व संयुक्त राष्ट्र संघया मानव विकास सूचकांकय् थ्व देय् १९गू थासय् ला।