ज्योतिर्लिङ्ग
हिन्दू धर्मय् पुराणतयेगु अनुसार शिवजी गन-गन स्वयं प्रकट जुयादिल, व झिन्निगु थासय् दूगु शिवलिंगतयेत ज्योतिर्लिङ्ग'या रुपय् पुज्याइ। [१] हलिमय् १२गु ज्योतिर्लिङ्ग दु। सौराष्ट्र प्रदेश (काठियावाड)य् श्रीसोमनाथ, श्रीशैल श्रीमल्लिकार्जुन, उज्जयिनी (उज्जैन)य् श्रीमहाकाल, ॐकारेश्वर वा अमलेश्वर, परलीइ वैद्यनाथ, डाकिनी धाःगु थासय् श्रीभीमशङ्कर, सेतुबंधय् श्री रामेश्वर, दारुकावनय् श्रीनागेश्वर, वाराणसी (काशी)इ श्री विश्वनाथ, गौतमी (गोदावरी)या सिथय् श्री त्र्यम्बकेश्वर, हिमालयय् केदारखण्डय् श्रीकेदारनाथ व शिवालयय् श्रीघुश्मेश्वरयात ज्योतिर्लिङ्गया रुपय् कायेगु या। हिन्दुतयेगु मान्यता कथं मनू प्रतिदिन प्रात:काल व संध्याया समय थ्व बारह ज्योतिर्लिङ्गतयेगु नां काःसा वयागु ७गु जन्मया पाप सिधया वनि। [२]
श्लोक
[सम्पादन]शिव पुराणया द्वादशज्योतिर्लिङ्गावतारवर्णनं नाम द्विचत्वारिंशोऽध्यायःया द्वादश ज्योतिर्लिंग स्तोत्रम्य् ज्योतिर्लिङ्गया बारेय् थ्व सिलः च्वयातःगु दु-
- सौराष्ट्रे सोमनाथं च श्रीशैले मल्लिकार्जुनम्। उज्जयिन्यां महाकालमोङ्कारममलेश्वरम्॥
- परल्यां वैद्यनाथं च डाकिन्यां भीमशङ्करम्। सेतुबन्धे तु रामेशं नागेशं दारुकावने॥
- वाराणस्यां तु विश्वेशं त्र्यम्बकं गौतमीतटे। हिमालये तु केदारं घुश्मेशं च शिवालये॥
- एतानि ज्योतिर्लिङ्गानि सायं प्रातः पठेन्नरः। सप्तजन्मकृतं पापं स्मरणेन विनश्यति॥
- एतेशां दर्शनादेव पातकं नैव तिष्ठति। कर्मक्षयो भवेत्तस्य यस्य तुष्टो महेश्वराः॥:
- द्वादश ज्योतिर्लिंग स्तोत्रम्
भाय्हिला(शाब्दिक)
- सौराष्ट्रय् सोमनाथ व श्रीशैलय् मल्लिकार्जुनम्। (सौराष्ट्रे सोमनाथं च श्रीशैले मल्लिकार्जुनम्)
- उज्जैनय् महाकाल व ॐकारेश्वर अमलेश्वरम्य्।(उज्जयिन्यां महाकालमोङ्कारममलेश्वरम्)
- परल्याय् वैद्यनाथ व डाकिन्याय् भीमशङ्करम्। (परल्यां वैद्यनाथं च डाकिन्यां भीमशङ्करम्)
- सेतुबन्धय् रामेशं व नागेश दारुकावनय्। (सेतुबन्धे तु रामेशं नागेशं दारुकावने)
- वाराणासीइ विश्वेशम् व त्र्यम्बकं गौतमी तटय्। (वाराणस्यां तु विश्वेशं त्र्यम्बकं गौतमीतटे)
- हिमालयय् केदार व घुश्मेश शिवालयय्। (हिमालये तु केदारं घुश्मेशं च शिवालये)
- थ्व ज्योतिर्लिङ्गया पाठ सनिलय्(सायं) व सुथय् (प्रातः) याइपिंत (एतानि ज्योतिर्लिङ्गानि सायं प्रातः पठेन्नरः।)
- न्हेगु जन्मया पाप लुमंका हे सिधइ। (सप्तजन्मकृतं पापं स्मरणेन विनश्यति)
- थ्व थासय् वनिपिपिगु इच्छा पूर्ण जुइ। (एतेशां दर्शनादेव पातकं नैव तिष्ठति)
- (कर्मक्षयो भवेत्तस्य यस्य तुष्टो महेश्वराः)
थाय्
[सम्पादन]१२ ज्योतिर्लिंगतयेगु नां शिव पुराण अनुसार (शतरुद्र संहिता,अध्याय ४२/२-४) ख।
| ल्या | ज्योतिर्लिङ्ग | किपा | राज्य | स्थिति | वर्णन |
|---|---|---|---|---|---|
| १ | सोमनाथ | 
|
गुजरात | प्रभास पाटन, सौराष्ट्र | श्री सोमनाथ सौराष्ट्र, (गुजरात)या प्रभास क्षेत्रय् ला। थ्व प्रसिद्ध देगः खुकःतक्क ध्वस्त जुया हानं दयेकूगु ख। |
| २ | मल्लिकार्जुन | 
|
आंध्र प्रदेश | कुर्नूल | भारतया आन्ध्र प्रदेश प्रान्तया कृष्णा जिल्लाय् कृष्णा खुसिया तटय् श्रीशैल पर्वःय् श्रीमल्लिकार्जुन देगः ला। थुकियात दक्षिणया कैलाश धाइगु या। |
| ३ | महाकालेश्वर | 
|
मध्य प्रदेश | महाकाल, उज्जैन | श्री महाकालेश्वर (मध्यप्रदेश)या मालवा क्षेत्रय् क्षिप्रा खुसिया सिथय् उज्जैन नगरय् ला। उज्जैनयात प्राचीनकालय् अवंतिकापुरी धाइगु या। |
| ४ | ॐकारेश्वर | 
|
मध्य प्रदेश | नर्मदा खुसिया छगू द्वीपय् | मालवा क्षेत्रय् श्रीॐकारेश्वर स्थान नर्मदा खुसिया दथुइ लाःगु द्वीपय् ला। उज्जैनं खण्डवा वनिगु रेलवे लाइनय् मोरटक्का नामक स्टेशन दु, अनं थ्व थाय् 10 माइल तापा। थन ॐकारेश्वर व मामलेश्वर निता पृथक-पृथक लिङ्ग दु। तर, थ्व छगू हे लिङ्गया निता स्वरूप ख। श्रीॐकारेश्वर लिङ्गयात स्वयंभू धका नालिगु या। |
| ५ | केदारनाथ | 
|
उत्तराखण्ड | केदारनाथ | श्री केदारनाथ हिमालयया केदार नामक श्रृङ्गय् ला। शिखरया पूर्वय् अलकनन्दाया तटय् श्री बद्रीनाथ ला धाःसा पश्चिमय् मन्दाकिनीया सिथय् श्री केदारनाथ ला। थ्व थाय् हरिद्वार स्वया १५० माइल व ऋषिकेश स्वया १३२ माइल तापाक्क उत्तरांचल राज्यय् ला। |
| ६ | भीमाशंकर | 
|
महाराष्ट्र | भीमाशंकर | श्री भीमशङ्कर मुंबई स्वया पूर्व व पूना स्वया उत्तर भीमा खुसिया सिथय् सह्याद्रि पर्वःय् ला। थ्व थाय् नासिकस्वया करिब 120 माइल तापा। सह्याद्रि पर्वतया छगू शिखरया नां डाकिनी ख। शिवपुराणया छगू बाखँया आधारय् भीमशङ्कर ज्योतिर्लिङ्गयात असमया कामरूप जिल्लाय् गुवाहाटी नापं ब्रह्मपुर पहाड़ीइ स्थित धका धयातःगु दु। छुं मनुतयेगु अनुसार नैनीताल जिल्लाया काशीपुर नांया थासय् दूगु शिवमंदिर भीमशंकरया थाय् ख। |
| ७ | काशी विश्वनाथ | 
|
उत्तर प्रदेश | वाराणसी | वाराणसी (उत्तर प्रदेश) स्थित काशीया श्रीविश्वनाथजी दकलय् प्रमुख ज्योतिर्लिंगय् छगू ख। गंगा तट स्थित काशी विश्वनाथ शिवलिंग दर्शन हिंदुतयेगु निंतिं सिक्क पवित्र जु। |
| ८ | त्रयम्बकेश्वर | 
|
महाराष्ट्र | त्रयम्बकेश्वर, नासिकनापं | श्री त्र्यम्बकेश्वर ज्योतिर्लिङ्ग महाराष्ट्र प्रान्तया नासिक जिल्लाय् पंचवटी स्वया १८ माइल तापाक्क ब्रह्मगिरि नापं गोदावरीया सिथय् ला। थ्व थासय् गोदावरी खुसिया उद्गम नं जुइ। |
| ९ | वैद्यनाथ | 
|
झारखंड | देवघर जिल्ला | शिवपुराणय् 'वैद्यनाथं चिताभूमौ' धका पाठ बियातःगु दु, थ्व अनुसार (झारखंड) राज्यया संथाल परगना क्षेत्रय् जसीडीह स्टेशननापं देवघर (वैद्यनाथधाम) नामक थासय् श्रीवैद्यनाथ ज्योतिर्लिङ्ग दु। महाराष्ट्रनापंया परभनी नामक जंक्शन दु गनं परली तक्क छगू ब्रांच लाइन वं, थ्व परली स्टेशन स्वया भतिचा तापाक्क परली ग्रामनापं श्रीवैद्यनाथया ज्योतिर्लिङ्ग दु। परम्परा व पौराणिक कथाया देवघर स्थित श्रीवैद्यनाथ ज्योतिर्लिङ्गयात प्रमाणिक मान्यता बियातःगु दु। |
| १० | नागेश्वर | 
|
गुजरात | दारुकावन, द्वारका | श्रीनागेश्वर ज्योतिर्लिङ्ग बड़ौदा क्षेत्रांतर्गत गोमती द्वारका स्वया ईशानकोणय् १२-१३ माइल तापाक्क ला। निजाम हैदराबाद राज्यया अन्तर्गत औढ़ा ग्रामय् स्थित शिवलिङ्गयात नं नागेश्वर ज्योतिर्लिङ्ग मानेया। छुं मनुतयेगु मत कथं अल्मोडा स्वया १७ माइल उत्तर-पूर्वय् यागेश (जागेश्वर) शिवलिङ्ग हे नागेश ज्योतिर्लिङ्ग खः। |
| ११ | रामेश्वर | 
|
तमिल नाडु | रामेश्वरम | श्रीरामेश्वर तीर्थ तमिलनाडु प्रान्तया रामनाड जिल्लाय् ला। थन लंका हताःबिलय् भगवान श्रीरामं थःगु अराध्यदेव शंकरया पूजा यागु ख। ज्योतिर्लिंगयात श्रीरामेश्वर वा श्रीरामलिंगेश्वरया नामं म्हसीकिगु या। [३] |
| १२ | घृष्णेश्वर | 
|
महाराष्ट्र | एल्लोरानापं, औरंगाबाद जिल्ला | श्रीघुश्मेश्वर (गिरीश्नेश्वर) ज्योतिर्लिंगयात घुसृणेश्वर वा घृष्णेश्वर नं धाइ। थ्व देगः महाराष्ट्र प्रान्तय् दौलताबाद स्टेशन स्वया १२ माइल तापाक्क बेरूल गांनापं ला। |
लिधंसा
[सम्पादन]- ↑ बारह ज्योतिर्लिंग, एक यात्रा. संस्थान का आधिकारिक जालस्थल. मे १३, सन् २००९ कथं।
- ↑ जागरण पर।याहू जागरण पर
- ↑ For Rameshvara as one of the twelve "Pillars of Light", see: Chakravarti 1994, p. 140.
स्वयादिसँ
[सम्पादन]
| |||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|