मीमांसा
मीमांसा दर्शन हिन्दू धर्मया खुगु मू दर्शनय् छगू ख। थ्व दर्शनया प्रवर्तक जैमिनी ख। पक्ष-प्रतिपक्षयात कया वेदवाक्यतेगु निर्णीत अर्थया विचाः यायेगु ख्यःयात "मीमांसा" धाइ। थ्व विचाः पूर्व आर्य परम्परा निसें हे दयाच्वन। थुकियात सामवेदया आचार्य कृष्ण द्वैपायनया शिष्यतसें सूत्रबद्ध याःगु ख। सूत्रय् पूर्व पक्ष व सिद्धान्तया रूपय् बादरायण, बादरि, एतिशायन, काष्र्णाजिनि, आत्रेय, आश्मरथ्य, आलेखन, लाबुकायन व कामुकायन महर्षितेत उल्लेख यानातःगु दु। थुकिया विस्तृत विवेचन सूत्रतेगु भाष्यवार्तिकाय् यानातःगु दु।
जैमिनीय पूर्वमीमांसासूत्र
[सम्पादन]थ्व पूर्वमीमांसाया सूत्रग्रन्थ ख। थुकियात १२ अध्यायय् सूत्रकारं क्वचायेकादिगु दु। थुकिलि कर्म-मीमांसा या १२ विषयय् विचाः दु, गुकिया नां -धर्म, कर्मभेद, शेषत्व, प्रयोज्य-प्रयोजक-भाव, क्रम, अधिकार, सामान्यातिदेश, विशेषातिदेश, अह, बाध-अभ्युच्चय, तंत्र तथा आवाप ख। थथे जूगुलिं थुकियात "द्वादश लक्षणी" नं धाइ।
थ्व सूत्रग्रन्थय् सूत्रतयेगु पुनरुक्तित यक्व दु, दसु "लिंगदर्शनाच्च" सूत्र ३०कः व "तथा चान्यार्थदर्शनम्" २४क वः। थथे हे मेमेगु सूत्र नं हानं-हानं वः। थ्व ग्रन्थय् थ्व आचार्यतेगु नां दु -बादरायण (५क), बादरि (५कः), ऐतिशायन (३कः); कार्ष्णाजिनि (२कः), लावुकायन (१क), कामुकायन (२क), आत्रेय (३क), आलेखन (२क)। थ्व नापं जैमिनिं थःगु नां मीमांसासूत्रय् ५क च्वयादिगु दु।
मीमांसा सूत्रया प्रथम अध्यायया प्रथम पाद "तर्कपाद" नामं नांजा। थुकिलि मीमांसाया अनुसार दार्शनिक विचार दु। धर्मया जिज्ञासां ग्रन्थ आरम्भ जुइ। प्रत्यक्ष, अनुमान, उपमान, अर्थापत्ति, अभाव व शब्द थ्व खुगु प्रमाण वय्कलं मानेया। प्रमाणय् स्वत:प्रामाण्य मानेया। धर्मया निंतिं छगू जक्क दसिं वेद मानेयानातःगु दु। वेदया अपौरुषेय जैमिनिं मानेया। शब्द व अर्थय् नित्यसंबंध मानेयानातःगु दु। शरीरादिं पृथक पदार्थ "आत्मा" वय्कलं स्वीकार यानादिगु दु। थ्व नापं अपूर्व, स्वर्ग, मोक्ष नं जैमिनिं मानेयाःगु दु।
बाखँया रुपय् जैमिनियात, जनमेजयया सर्पयज्ञय् "ब्रह्मा" दयेकातःगु दु(महाभारत, आदिपर्व 53.6)। युधिष्ठिरया सभाय् वय्कः नं दि (महाभारत, सभापर्व, 4.11) व शरशय्याय् दूगु भीष्मपितामहयात वय्कलं नापलावंगु धका च्वयातःगु दु (महाभारत, शांतिपूर्व 47.6)। पुराणय् च्वयातःगु दु कि जैमिनि "वज्रवारक" ख। (शब्द कल्पद्रुम, प. 345 बंगला संस्करण)
स्वयादिसँ
[सम्पादन]
| |||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|