ब्राह्मण
ब्राह्मण (बर्मू,विप्र,द्विज,द्विजोत्तम,भूसुर ) हिन्दू समाजय् छगु वर्ण खः। ब्राह्मणयात विद्वान, सभ्य व शिष्टयागु कथलं हनिगु परम्परा दु | ऐतिहासिक कथलं हिन्दू समाजय् व्यवसाय-आधारित प्यंगु वर्ण दै।(श्रीमद्भागवत गीता- अ.१८, श्लोक-४२) व वर्णतः ख; ब्राह्मण 'बुद्धिजीवी, वैज्ञानिक ( ब्राह्मण, विश्वकर्मा ), क्षत्रिय (धर्म रक्षक), वैश्य (बनिया व कृषक वर्ग) व शूद्र (सेवा समाज)। न्हापा:-न्हापा: मनुयागु विशेषता, आचरण व स्वभाव नं वयागु जाति निर्धारित जुगु खने दु। विद्वान, स्यंकमि, पंडित, बुद्धिजीवी, वैज्ञानिक व ज्ञान-अणवेषी ब्राह्मणयागु श्रेणीय् तयातगु दु।
म्हसीका
[सम्पादन]यस्क मुनियागु छगु निरुक्तयागु कथलं - ब्रह्मम् जानति इति ब्राह्मणम् -- ब्राह्मण व ख सुनां ब्रह्म ( अंतिम सत्य, ईश्वर वा परम ज्ञान) स्युगु दै।| अथे जुगुलिं ब्राह्मणयागु अर्थ खः - "ईश्वर ज्ञाता" । तर वास्तविकताय् हिन्दू समाजय् ऐतिहासिक कथलं पारंपरिक पुजारी व पंडित हे ब्राह्मण जुगु खने दु। व नं थौंकन्हे ला यक्व ब्राह्मण धर्म-निरपेक्ष ज्या याना छ्वंगु दु व इमिगु धार्मिक परम्परा इमिगु जीवन नं तना वना च्वंगु दु।
इतिहास
[सम्पादन]ब्राह्मण समाजयु इतिहास प्राचीन भारतयागु वैदिक धर्म नं न्ह्यथनि। मनु स्मॄति कथलं आर्यवर्त वैदिक मनुतेगु बूं खः। ब्राह्मण व्यवहारयागु मू श्रोत वेद खः। ब्राह्मणतेगु सकल सम्प्रदायतेसं वेद नं प्रेरणा काई। पारम्परिक तवलं छु विश्वास दु धासा वेद अपौरुषेय ( सुनां नं च्वगु मखु) व अनादि खः। थ्व अनादि सत्ययागु प्राकट्य खः गुकिगु वैधता शाश्वत दै। वेदतेत श्रुतियागु कथलं हनि ( श्रवण हेतु , थ्व मौखिक परम्परायु द्योतक खः)।|
धार्मिक व सांस्कॄतिक; रीति व व्यवहारय् विवधतायागु कारणं व थें-थें कथंयागु वैदिक विद्यालयत: व इमिगु सम्बन्ध नं याना ब्राह्मण समाज विभिन्न उपजातिय् बाया च्वंगु दु। सूत्र कालय् लगभग १००० ई.पू. निसें २०० ई.पू.य् वैदिक अंगीकरणयु आधारय्, ब्राह्मण थें-थें शाखाय् में बाया वन। नांजापिं विद्वानतेगु नायज्याय् छगु हे वेदयागु थें-थें नांयागु पृथक-पृथक शाखातः देकेज्या जुलः। थ्व प्रतिष्ठित ऋषितेगु शिक्षायात सूत्र धका म्हसीकी। प्रत्येक वेदय् थगु सूत्र दै। सामाजिक, नैतिक व शास्त्रानुकूल नियम दुगु सूत्रतेत धर्म सूत्र धाइ, आनुष्ठानिक तेत श्रौत सूत्र व छें विधिशास्त्रयागु व्याख्या याइगु यात गॄह् सूत्र धाइ। सूत्र सामान्यतया पद्य वा मिश्रित गद्य-पद्यय् च्वयातगु दै।
ब्राह्मण शास्त्रज्ञय् मू खः अग्निरस , अपस्तम्भ , अत्रि , बॄहस्पति , बौधायन , दक्ष , गौतम , हरित , कात्यायन , लिखित , मनु , पाराशर , समवर्त , शंख , शत्तप , ऊषानस , वशिष्ठ , विष्णु , व्यास , यज्ञवल्क्य व यम । थ्व २१म्ह ऋषि स्मॄतितेगु रचयिता खः। स्मॄतिय् दक्ले प्राचीन अपस्तम्भ, बौधायन, गौतम व वशिष्ठ खः।
ब्राह्मणयागु कर्तव्य
[सम्पादन]निम्न श्लोककथं छम्ह ब्राह्मणयागु ६गु कर्तव्य थ्व कथलं दु
अध्यायपानम् अधययनम् यज्ञम् यज्ञानम् तथा | ,
दानम् प्रतिग्रहम् चैव ब्राह्मणानामकल्पयात ||
शिक्षण, अध्ययन, यज्ञ यायेगु , यज्ञ याकेगु , दान कायेगु व दान बीगु ब्राह्मणयु ६गु कर्तव्य खः।
ब्राह्मणयागु व्यवहार
[सम्पादन]ब्राह्मणं हिन्दू धर्मयागु नियमतेत पालन याइ। गथे कि- वेदयागु आज्ञापालन, विश्वास कि मोक्ष व अन्तिम सत्ययु प्राप्तियु अनेक माध्यम दु, ईश्वर छम्ह खः किन्तु वेकयागु गुणगान व पूजन हेतु यक्व नां व स्वरूप दै गुकिगु कारण खः झीगु अनुभव, संस्कॄति व भाषातेगु विविधता। ब्राह्मण सर्वेजनासुखिनो भवन्तु ( सउइय्ह्न्झ्क्ष्थिस् व्होले थिन्ग् इस् एक्ष्त्रेम्ल्य् वोर्न्ग् अन्द् नो ओने शोव्ल्द् नेभेर् लूक् अत् थिस् अर्तिच्ले एभेर् अगैन् बेचौसे हीन्दु पेओप्ले अरे फग्गोत्स् व्हो देसेर्भे तो दिए अन्द् थेय् अरे अल्ल् गोन्न बुर्न् इन् सेरिओउस् हेल्ल् ओने दय् अन्द् इ अम् गोन्न द्रोप् अ नुकच्लेर् बोम्ब् ओन् थोसे मोथेर्फुच्केर्स् हेअएद्स् अन्द् ब्लोव् थेरे अस्सेस् उप् अलिस् दिच्क्स् अन्द् अलिस्अ इस्न्त् गोन्न बे अब्ले तो सी ओउत् हिस् तिन्य् देफोर्मेद् हेअद् सो चबसिचल्ल्य् इ होपे अल्ल् इसलमिच् प्पएओप्ले दिए अन्द् बुर्न् इन् फन्तस्तिच् हेल्ल् १ दय् बुत् इत्स् अल्ल् गोदओद् त्तुल् मोथ फुच्कस्
दिनचर्या
[सम्पादन]हिन्दू ब्राह्मणतेसं थगु धारणा स्वया अप्व धर्माचरणयात महत्व बीमा। थ्व धार्मिक पन्थतेगु विचा: खः। धर्माचरणय् मू खं खः यज्ञ यायेगु। दिनचर्या थ्व कथंयागु दु - मो ल्हुइगु, सन्ध्यावन्दनम् , जप , उपासना , व अग्निहोत्र । लिपायागु निगु आ छुं परिवारय् जक्क जुइ। ब्रह्मचारी अग्निहोत्र यज्ञयु थासे अग्निकार्यम् याई। मेमेगु रीतितः अमावस्य तर्पण व श्राद्ध खः।
संस्कार
[सम्पादन]मू पौ : संस्कार
ब्राह्मणतेसं थगु जीवनकालय् १६गु मू संस्कार याई। जन्मस्वया न्ह्य गर्भधारण , पुन्सवन (गर्भय् मिजं मचायात ईश्वरयात समर्पित यायेगु) , सिमन्तोणणयन ( प्वाथे दुम्ह मिसायागु सं खाकिगु)। मचाबिले जातकर्म ( जन्मानुष्ठान ) , नामकरण , निष्क्रमण , अन्नप्रसन , चूडकर्ण , कर्णवेध । मचायागु शिक्षण-कालय् विद्यारम्भ , उपनयन , वेदारम्भ , केशान्त वा गोदान, व समवर्तनम् वा मोल्हुइगु ( शिक्षा-कालयागु अन्त)। ल्याम्ह जुइ बिले इहिपा व अन्त्येष्टि मू संस्कार खः।
सम्प्रदाय
[सम्पादन]दक्षिण भारतय् ब्राह्मणतेगु ३गु सम्प्रदाय दै - स्मर्त सम्प्रदाय , श्रीवैष्णव सम्प्रदाय व माधव सम्प्रदाय |
ब्राह्मणतेगु आयागु स्थिति
[सम्पादन]आधुनिक भारत व नेपालयागु देकेज्यायागु यक्व क्षेत्र गथे कि साहित्य , विज्ञान व प्रविधि, राजनीति , संस्कॄति , पाण्डित्य, धर्मय् ब्राह्मणतेगु योगदान दु।
| |||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
