महाकाव्य

महाकाव्य धाःगु चिनाखँया छगू विधा ख। साधारण कथं थुइकिगु खःसा महाकाव्य धाःगु तःधंगु काव्य ख। साहित्यया थ्व विधाय् छुं नं झका, विषय-वस्तुयात परिमार्जित रुपं प्रस्तुत यायेगु ज्या जुइ। छुं नं झका वा कल्पनाया भावयात भावात्मकताया आधारय् भाव, छन्द व थी-थी तिसा तना उकियात छगू भाषिक सम्पदाया रुपय् ब्वयेगु ज्या जुइ।

खँग्वःयागु उत्पत्ति व छ्येलेज्या

उत्पत्ति व विकास

थ्व खँग्वयागु छ्येलेज्या दक्ले न्ह्य संस्कृतय् जुगु ख। लिपा थ्व खँग्वयागु तत्सम खँग्वया रुपे यक्व भासे, यक्व कथलं छ्येलेज्या जुल।

नांजाःगु महाकाव्य

प्राचीन काल (परापूर्व निसें ५००)

• २०गू शदी ईपू निसें १०गू शदी ईपू तक्क:
  • गिल्गमेशया काव्य (मेसोपोतामिया)
  • अत्रा-हसिस (Atrahasis) (मेसोपोतामिया)
  • इनुमा इलिश (Enuma Elish) (बेबिलोनिया)
  • केरेतया किंवदन्ति (Legend of Keret) (उगारितिक मिथक, Ugaritic mythology)
  • कुमार्बि चक्र (हुर्‍रियन मिथक)
  • पेन्तौरया चिनाखँ (The Poem of Pentaur) (कादेशया ल्वापूया प्राचीन मिस्रया वर्णन)

(बेबिलोनियन महाकाव्यतेगु दयाच्वंगु पाण्डुलिपि पुलांगु रचनाया नकल जूगुलिं आपालं रचना तिथि सीके थाकु। नापं, पुलांगु रचनाया न्हूगु नकल दयेकेबिलय् छुं अंश तनिगु जूगुलिं काव्यया तिथि निर्धारण यायेगु ज्या जटिल नं जू।)

• ८गू शदी इपू निसें ३गू शदी तक्क:
  • महाभारत, वेद व्यासजुया रचना धैगु मान्यता (हिन्दू महाकाव्य)
  • रामायण, वालमिकिजुया रचना धैगु मान्यता (हिन्दू महाकाव्य)

हिन्दू महाकाव्यया तिथि निर्धारण याये थाकु। थ्व महाकाव्यत ताःई तक्क म्हूतुं कनिगु परम्पराय् दयाच्वन व लिपा जक्क लिपिबद्ध जुल। नापं, एसियाया थीथी थासय् थुकिया थीथी संस्करण लूगु दु।

• ८गू शदी इपू निसें ६गू शदी इपू तक्क:
  • इलियाड, होमरजुया रचना धैगु विश्वास (यवन मिथक)
  • ओडिसि, होमरजुया रचना धैगु विश्वास (यवन मिथक)
  • ज्या व दिंत (Works and Days), हेसिओद(Hesiod)जुया रचना धैगु विश्वास (यवन मिथक)
  • थियोगोनी (Theogony), हेसिओद(Hesiod)जुया रचना धैगु विश्वास (यवन मिथक)
  • मिसातेगु धलः (Catalogue of Women), हेसिओद(Hesiod)जुया रचना धैगु विश्वास (यवन मिथक)
  • हेराकल्सया ढाल (Shield of Heracles), हेसिओद(Hesiod)जुया रचना धैगु विश्वास (यवन मिथक)

यवन मिथक नाप स्वापू दूगु क्वसं दूगु चिनाखँत थ्व कालखण्डय् च्वयातःसां थ्व चिनाखँत थःगु खण्डय् नांजाः

• • साइप्रिया (Cypria), इथियोपिस (Aethiopis), चिधं इलियाद (Little Iliad), इलियुपर्सिस (Iliupersis), नोस्तोइ (Nostoi) व तेलेगोनी (Telegony), थ्व चिनाखँया मुनायात महाकाव्य चक्र (Epic Cycle) धैगु या।
  • इदिपोदिया (Oedipodea), थेबाइद (Thebaid), इपिगोनि (Epigoni) व एल्ब्मेओनिस् (Alcmeonis)यात मंका रुपय् थेबियन चक्र (Theban Cycle) धैगु या
  • हेसोइदं रचना याःगु धाःगु छुं चिनाखँतेगु छझ्वः: Aegimius (alternatively ascribed to Cercops of Miletus), Astronomia, Descent of Perithous, Idaean Dactyls (almost completely lost), Megala Erga, Megalai Ehoiai, Melampodia व Wedding of Ceyx
  • Capture of Oechalia, ascribed to Homer or Creophylus of Samos during antiquity
  • Phocais, ascribed to Homer during antiquity
  • Titanomachy ascribed to Eumelus of Corinth
  • Danais (written by one of the cyclic poets and from which the Danaid tetralogy of Aeschylus draws its material), Minyas and Naupactia, almost completely lost
• ३गू शदी इपू:
  • आर्गोनतिका (Argonautica), च्वमि: रोद्स्‌या एपोलोनियस (Apollonius of Rhodes)
• २ गू शदी इपू:
  • Annales, च्वमि: क्विन्तस इनियस् (Quintus Ennius) (रोमन इतिहास)
• १गू शदी इपू:
  • एनिड, च्वमि:भर्जिल (रोमन मिथक)
  • De rerum natura by Lucretius (Latin Literature, Epicurean philosophy)
• १गू शदी इसं:
  • मेतामर्फोसेस्; च्वमि: ओभिद् (ग्रीक व रोमन मिथक)
  • Pharsalia by Lucan (Roman history)
  • Punica by Silius Italicus (Roman history)
  • Argonautica by Gaius Valerius Flaccus (Roman poet, Greek mythology)
  • Thebaid and Achilleid by Statius (Roman poet, Greek mythology)
• २ गू शदी:
  • बुद्ध चरित, अश्वघोष (भारतीय बौद्ध परम्परा)
  • सौन्दरानन्दकाव्य अश्वघोष (भारतीय बौद्ध परम्परा)
• २गू निसें ५गू शदी:
  • तमिल साहित्यया ५ता महाकाव्य:
    • सिलप्पदिकरम् च्वमि: राजकुमार इलाङ्गो अदिगल
    • मनिमेकलाइ च्वमि:सीतालाइ सातनर
    • चिवक चिन्तामणि च्वमि: तिरुतककतेवर
    • कुण्डलकेशी बौद्ध चिनाखँमि
    • वलयपति जैन चिनाखँमि
• ३ निसें ४ शदी:
  • Posthomerica by Quintus of Smyrna
• ४गू शदी:
  • Evangeliorum libri by Juvencus
  • कुमारसम्भव, संस्कृत भाषाया महाकवि कालिदास (भारतीय महाकाव्य)
  • रघुवंश, कालिदास (भारतीय महाकाव्य)
  • De Raptu Proserpinae च्वमि:क्लाउदियन
• ५गू शदी:
  • Argonautica Orphica by Anonymous
  • Dionysiaca by Nonnus

छ्येलेज्या

महाकाव्य खँग्वयागु छ्येलेज्या संस्कृतय् व संस्कृत नाप स्वापू दुगु व संस्कृतं बुया वगु भासय् जुगु खने दु।

नांजाःगु संस्कृत महाकाव्य

• रामायण (च्वमि: वाल्मीकि)
• महाभारत (च्वमि: वेद व्यास)
• बुद्धचरित (च्वमि: अश्वघोष)
• कुमारसंभव (च्वमि: कालिदास)
• रघुवंश (च्वमि: कालिदास)
• किरातार्जुनीयम् (च्वमिः भारवि)
• शिशुपाल वध (च्वमि: माघ)
• नैषधीय चरित (च्वमि:श्रीहर्ष)

रघुवंश, कुमारसम्भव, कीरातार्जुनीयम्, शिशुपालवध व नैषधचरितयात 'पंचमहाकाव्य' नं धाइगु या।

स्वया दिसँ

• काव्य
• काव्यया तिसा