मान्दिङ्ग भाषापुचः
| मान्दिङ्ग | |
|---|---|
| मान्देन | |
| Geographic distribution: | पश्चिम अफ्रिका |
| Linguistic classification: | Niger-Congo? |
| Subdivisions: |
|
| ISO 639-3: | man |
| Glottolog: | mand1435[१] |
 मान्दिङ्ग भाषापुचः झ्वः ल्हाइगु थाय्या मानकिपा | |
मान्दिङ्ग भाषापुचः (वा मान्देन) [२][३] पश्चिम अफ्रिकाय् ल्हाइगु नाइजर-कङ्गो परिवार दुनेया छगू भाषिका झ्वः ख। मान्दिङ्ग थीथी कचाभाय् सामान्यतया मूलभाषी दथुइ परस्पर रुपं आपालं थुइकेफु। परस्पर स्वापूलि वइगु कचाभाय् ल्हाइपिंस आपालं खँ परस्पर कथं थुइकेफु। थ्व भाषापुचः बुर्किना फासो , सेनेगल , गिनी-बिसाउ , गिनी , सियरा लियोन, लाइबेरिया , आइभरी कोस्ट व गाम्बियाय् ९ मिलियन स्वया अप्व मनूतेसं ल्हाइगु या। [४] थ्व भाषापुचःया दकलय् नांजाःगु दुजःत गाम्बियाया मू भाषा मन्डिन्का वा मन्दिन्गो; मालीया दकलय् अप्व ल्हाइगु भाषा बम्बारा; गिनी व मालीया छगू मू भाषा मनिन्का (वा मालिन्के); व आइभोरी कोस्ट व पश्चिमी बुर्किना फासोया छगू व्यापारिक भाषा जुला आदि ला। मान्दिङ्ग भाषापुचः तःधंगु मान्दे परिवारया छगू भाग ख।
उपविभाजन
[सम्पादन]मान्दिङ्ग भाषात, थीथी भाषातेगु भिन्नता व उकिया दथुइ स्वापूया विषयय् अनुसन्धान जुयाच्वंगु दु। थ्व नापं, नामकरण अफ्रिकाया उपनिवेश न्ह्यःनिसें अंग्रेजी व फ्रान्सेली भाषीतेसं छ्यःगु आदिवासी खँग्वः व खँग्वःया मिश्रण ख, गुकिलिं थनया भाषिक पुचःतेगु स्वापू थुइकेत थाकुइगु व अझ भ्रमित याइगु या।
मण्डिनका मनुतेसं न्हापांगु निगु पुचःया थी-थी भाय् ल्हाइ। पश्चिमी व पूर्वी कचाया दथुइ भिन्नता मुख्यतः सःया रुपं खनेदइ। पश्चिमी पुचःया भाषिकाय् सामान्यतया १० सः (५ म्हुतु व ५ ताःहाकःगु/न्ह्याय् सः) दइ धाःसा पूर्वी पुचः, बम्बरां प्रतिनिधित्व याइ, गुकिलिउ १४ सः (७ म्हुतु व ७ न्हाय्) दइ।
- मान्दिङ्ग
- पश्चिम
- कासोन्के – पश्चिमी मानिङ्का (माली, सेनेगल)
- मान्दिङ्का (सेनेगल, गाम्बिया, गिनी बिसाउ)
- किता मनिङ्का (माली)
- Jahanka (गिनी, सेनेगल, गाम्बिया, माली; थ्व नां दूगु यक्व भाषिकाय् छगू)
- पूर्व
- मार्का (दाफिन) (बुर्किना फासो, माली)
- बम्बारा–द्युला (Northeastern Manding; Mali, Burkina Faso, Ivory Coast)
- पूर्वी मनिङ्का (Southeastern Manding; multiple varieties in Mali, Guinea, Ivory Coast)
- बोलोन (बुर्किना फासो)
- पश्चिम
थ्व नापं सिनिन्केरे (बुर्किना फासो)या मान्दिङ्ग दुने अस्पष्ट थाय् दु।
लिपि
[सम्पादन]मान्दिङ्ग भाषापुचलय् छगू बल्लाःगु मौखिक परम्परा दु धाःसा च्वखँया चलन नं दु। थ्व भाषातेत च्वयेत अरबी वर्णमाला, ल्याटिन वर्णमाला[५] व कम्ती नं निगु आदिवासी लिपि छ्येलीगु या।
- इस्लाम धर्मया आगमन नापं थ्व क्षेत्रय् अरबी वर्णमाला दुथ्याःगु ख व मान्दिङ्ग भाषाय् आजमीया पहलय् च्वयेगु चलन जुल, गुकियात आः नं मन्दिनकाया निंतिं सामान्य रुपं छ्येलिगु या ।
- युरोपेली विजय व उपनिवेश धुंका थ्व क्षेत्रय् ल्याटिन वर्णमाला दुथ्याःगु ख। थ्व छ्येलेज्या यक्व देसय् "आधिकारिक" संस्करण नापं, स्यनेगु, साक्षरता व प्रकाशनया निंतिं छ्येलिगु या।
- ङ्को लिपि, सन् १९४९य् सोलोमाना कान्तें दयेकूगु ख। थ्व फुक्क कथंया भाषिकातेसं थुइके फइगु छगू साझा साहित्यिक मापदण्ड छ्येला मान्दिङ्ग च्वयेत दयेकूगु ख। थुकिया लोकप्रियता अप्वया वनाच्वंगु दु। [६]
- बम्बराया निंतिं म्हो जक म्हस्यूगु वर्णमाला २०गु शताब्दीया सुरुइ दयेकूगु खः तर थुकियात आपालं छ्येलिगु मया। [७]
लिधंसा
[सम्पादन]- ↑ (2016) “Manding”, Glottolog 2.7. Jena: Max Planck Institute for the Science of Human History.
- ↑ (1996-10-17) Misreading the African Landscape: Society and Ecology in a Forest-Savanna Mosaic (in en). CUP Archive, xviii.
- ↑ Belcher, Stephen Paterson (1999-01-01). Epic Traditions of Africa (in en). Indiana University Press, 89. “manden manding.”
- ↑ Cite error: Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs namede27 - ↑ Donaldson, Coleman (2017) "Orthography, Standardization and Register: The Case of Manding." In Standardizing Minority Languages: Competing Ideologies of Authority and Authenticity in the Global Periphery, edited by Pia Lane, James Costa, and Haley De Korne, 175–199. Routledge Critical Studies in Multilingualism. New York, NY: Routledge.
- ↑ Donaldson, Coleman (2017) Clear Language: Script, Register and the N’ko Movement of Manding-Speaking West Africa. Doctoral Dissertation, Philadelphia, PA: University of Pennsylvania.
- ↑ N'Ko Language Tutorial: Introduction