हवाई भाय्
हवाई भाय् (हवाई भासय् ʻŌlelo Hawaiʻi) अस्ट्रोनेसियन भाषा परिवारया छगू गम्भीर संकटय् लाःगु पोलिनेसियन भाषा ख। थ्व भाषाया नां उत्तरी प्रशान्तया उष्णकटिबंधीय राज्य हवाईं वःगु ख गन थ्व भाय् बुयावल। अंग्रेजी नापं थ्व भाय् संयुक्त राज्य अमेरिकाया हवाई राज्यया छगू आधिकारिक भाय् ख। जुजु कामेहामेहा तृतीयं सन् १८३९ व १८४०इ न्हापांगु हवाई भाषाय् च्वःगु संविधान पलिस्था यात।
हवाई भाय् छगू अस्ट्रोनेसियन भाय् परिवारया पोलिनेसियन भाय् कचाया दुनेया भाय् ख। थ्व भाय् मेमेगु पोलिनेसियन भाय् नाप तच्वकं स्वापू दु। थ्व भाय्या सामोआन, मार्केसन, ताहिसियन, माओरी, रापा नुइ (इस्टर टापुया भाय्) व टोंगन भाय् नाप नापंया स्वापू दु।
शुत्ज (१९९४)या कथं मार्केसनतेसं करिब ३०० ई.य् हवाई द्वीपसमूहय् मानव बस्ती दयेकल। लिपा हवाईय् सोसाइटी आइल्याण्ड व सामोआ - टोंगां आप्रवासनया झ्वः वल। इमिगु भाय्, ई नापं, हवाई टापु दुने हवाई भाय् जुल।
परिवार व उत्पत्ति
[सम्पादन]हवाई भाय् अस्ट्रोनेसियन भाय् परिवारया छगू पोलिनेसियन भाय् ख। [१] थ्व भाय्या मेमेगु पोलिनेसियाली भाय् (गथेकि सामोआन, मार्केसन, ताहिसियन, माओरी, रापा नुइ ( इस्टर टापुया भाय्) व तोङ्गान) नाप तसकं स्वापू दु, । [२]
शुट्ज (१९९४) या कथं, मार्केसनतसें थ्यं-मथ्यं ३०० ई [३]स हवाइ द्वीपसमूहयात उपनिवेश दयेकल । लिपा थन सोसाइटी टापू व सामोआ - तोङ्गा आप्रवासनया लहर वःगु दु। इमिगु भाय्, ई नापं, हवाई टापु दुने हवाई भाय् जुल। [४] किमुरा व विल्सनं (१९८३) नं धाःगु दु :
भाषाविद्तेसं हवाई भाय् पूर्वी पोलिनेसियन भाय् नाप तच्वकं स्वापू दूगु खँय् सहमति प्वंकूगु दु, गुकिया दक्षिणी मार्केसासय् विशेष रुपं क्वातुगु स्वापू दु, व तहितिइ छगू द्वितीय स्तरया स्वापू दु, गुकियात हवाई व सोसाइटी टापु दथुइ समुद्रया यात्रां व्याख्या यायेछिं। [५]
भाषिक बोधगम्यता
[सम्पादन]ज्याक एच वार्ड (१९६२) नं थी-थी पोलिनेसियामि भाषा दथुइ थुइकेगु स्तर निर्धारण यायेत आधारभूत खँग्वः व चिहाकःगु उच्चारण छ्यला छगू अध्ययन यानादिल। हवाई भाय् या पारस्परिक बोधगम्यता मार्केसन नाप ४१.२%, ताहिटियन नाप ३७.५%, सामोआन नाप २५.५% व तोङ्गान नाप ६.४% खने दु।
नां
[सम्पादन]हवाई भाय् या नां हवाई द्वीपसमूहया दकलय् तःधंगु टापु हवाई ( हवाई भासय् Hawaiʻi) या नामं वःगु ख। थ्व टापुया नां दकलय् न्हापां सन् १७७८इ बेलायती अन्वेषक जेम्स कुक व वया नाविक दलया दुजःतेसं अंग्रेजी भासं च्वःगु ख। इमिसं थुकियात "ओव्हाय्ही" वा "ओव्हाय्ही" धकाः च्वल । तोबायास कन्राद लोतरजुं १७८१ य् दयेकादीगु स्यान्डविच टापुया न्हापांगु नक्साय् "ओह-व्हाइ-ही" धकाः च्वयातःगु दु। अन्वेषक मोर्टिमर (१७९१) व ओटो भन कोत्जेबुए (१८२१) नं व नां छ्यःगु ख। [६]
"ओह-व्हाइ-ही" नांया प्रारम्भिक "ओ" थ्व तथ्यया प्रतिबिम्ब ख कि हवाई भाषां छगू उपनामया तुरुन्त न्ह्यःने, ʻo, छ्येला विशिष्ट पहिचानयात पूर्वानुमान याइ । [७] थुकथं, हवाई भासं, टापुया नां ʻO Hawaiʻi धकाः धाइ, गुकिया अर्थ "[थ्व] हवाई" ख। [८] कुक अभियानं "तहिति"यात नं "ओताहेइते" धकाः च्वयातःगु दु। [९]
हवाई भासं थ्व भाय् यात ʻŌlelo Hawaiʻi धाइ, छाय् धाःसा हवाई भासय् विशेषण संज्ञाया लिउलिउ वइ । [१०]
स्वयादिसँ
[सम्पादन]लिधंसा
[सम्पादन]- ↑ Lyovin (1997)
- ↑ Polynesian languages (en).
- ↑ Schütz (1994:334–336; 338 20n)
- ↑ Elbert & Pukui (1979:35–36)
- ↑ Kimura & Wilson (1983:185)
- ↑ Schütz (1994:44, 459)
- ↑ Carter (1996)
- ↑ Carter (1996)
- ↑ Schütz (1994)
- ↑ Carter (1996)