पालेन्के
| पालेन्के | |
|---|---|
 Collage of Palenque | |
| मेमेगु नां | Bàak', Lakamha |
| थाय् | Chiapas, Mexico |
| क्षेत्र | Chiapas |
| History | |
| काल | Late Preclassic to Early Postclassic |
| तजिलजि | Maya civilization |
| Site notes | |
| Template:Infobox UNESCO World Heritage Site | |
पालेन्के ( स्पेनिश उच्चारण: [pa'leŋke] ; युकातेक माया : Bàakʼ [ɓaːkʼ] ) छगू ऐतिहासिक माया नगर राज्य ख। थ्व नगर दक्षिणी मेक्सिकोय् ८गु शताब्दीइ मदया वन। थ्व नगरयात प्राचीन ईले इत्जा भाषाय् Lakamhaʼ ("तःधंगु लः") नामं नं म्हसीकिगु या। पालेन्केय् करिब २२६ ई.पू. निसें ७९९ ई. तकया भग्नावशेष लूगु दु। थ्व नगरया ह्रास जुइधुंका थ्व थासय् देवदार , महोगनी, व सापोडिला सिमाया गुं बुयावल। तर, लिपांगु ईलय् थ्व थासय् उत्खनन व पुनःस्थापना जुल। थ्व थाय् मेक्सिकोया चिआपास राज्यया उसुमासिन्टा खुसिया लिक्क ला। थ्व थाय् सिउदाद डेल कार्मेन स्वया करिब १३० किमि (८१ माइल) दक्षिणय् समुद्र सतह स्वया १५० मिटर (४९० फिट) च्वय् ला। थ्व थाय् आधुनिक नगर पालेन्के, चियापास नापं ला। थ्व थासय् औसत आर्द्रता २६ °C (७९ °F) जुइ व दच्छिइ करिब २,१६० मिलिमिटर (८५ इन्च) वा वइ।
माया नगरय् पालेन्के छगू मध्यम आकारया नगर ख। थ्व नगर तिकाल, चिचेन इत्जा, वा कोपान स्वया चिधं, तर थुकिलि मायातेसं दयेकूगु छुं बांलाःगु वास्तुकला, मूर्तिकला, पलिया कला व बेस-रिलिफ कुंदाइ खनेदु। पालेन्केया इतिहास थन दूगु यक्व स्मारकय् च्वयातःगु किपालिपि शिलालेख ब्वनेगुलिं पुनःनिर्माण जूगु दु। इतिहासकारतेसं ५गु शताब्दीइ पालेन्केया शासक राजवंशया ताःहाकःगु क्रम दूगु व मेमेगु राज्य दसु क्यालाकमुल व टोनिनानाप नगर-राज्यया प्रतिद्वन्द्वताम्क स्वापू दूगु खँ थनया किपालिपि ब्वना थुइकूगु दु । पालेन्केया दकलय् नांजाःम्ह शासक किनिच जनाब पकाल (K'inich Janaab Pakal) वा पकाल महान ख, वय्कःया चिहान शिलालेखया देगलय् लुयावःगु व उत्खनन जूगु दु। सन् २००५ तक्क लुयावःगु क्षेत्र २.५ किमि २ (०.९७ वर्ग माइल) तक्कया क्षेत्रय् विस्तारित दु। तर थ्व नगरया कुल क्षेत्रफलया १०% स्वया म्हो जक अन्वेषण जूगु अनुमान दु। अतः, थन द्वलंद्व स्वया अप्व संरचनात आःतक नं जंगलं त्वपुया तःगु दु। पालेन्के छगू पर्यटक केन्द्र नं खः। थन २०१७य् ९२०,४७० पाहां वःगु दु।
इतिहास
[सम्पादन]थ्व नगरया च्वखँ/शिलालेखय् काल्पनिक प्राणीतेगु थीथी प्रतीक खनेदु। थथे प्रतीकात्मक वर्णन यायेफूगु क्षमतां थन छगू उन्नत प्रारम्भिक इतिहास दूगु सुझाव बी। दसुया निंतिं, पालेन्के राजवंशया संस्थापक धाइम्ह क'उक' बाह्लाम प्रथमयात टेम्पल अफ द फोलिएटेड क्रसया पाठय् तोक्तान अजाव धाःगु पदवी बियातःगु दु।
वर्तमानय् ल्यंगु पालेन्केया आपालं नांजाःगु संरचनात सम्भवतः ५९९ व ६११य् क्यालाकमुल नगर व क्यालाकमुलनाप स्वापू दूगु राज्यतयेसं याःगु आक्रमणया लिपा पुनःनिर्माण याःगु संरचनातेत प्रतिनिधित्व याइ। पालेन्के पुनर्निर्माण व पुनर्स्थापनाय् तःधंगु भूमिका म्हितादिम्ह छम्ह मनू माया अजाव, क'इनिच जनब पाकल (पाकल महान) ख। वय्कलं ६१५ निसें ६८३ तक थ्व नगरय् शासन यानादिल।
शासक
[सम्पादन]थ्व नगरया सम्भावित व ज्ञात माया शासकत व इमिगु शासनकालया तिथिया धलः थ्व कथं दु:
पौराणिक व पौराणिक शासक :
- ?-मुवान मट अनुमानित २३२५ ई.पू.
- उकिक्स चान अनुमानित ९८७ ई.पू.
- क्यास्पर अनुमानित २५२ ई.पू.
पालेन्के राजवंश :
- क'उक' बाह्लाम प्रथम ४३१–अनुमानित ४३५ ई.
- " क्यास्पर " ४३५–अनुमानित ४८७ ई.
- बुट्ज अज सक चिइक ४८७–अनुमानित ५०१ ई.
- अह्काल मो' नहब प्रथम ५०१–५२४ ई.
- काँ जोय चितम् प्रथम ५२९–५६५ ई.
- अह्काल मो' नहब द्वितीय ५६५–५७० ई.
- कन बहलं प्रथम ५७२–५८३ ई.
- योह्ल इक'नाल ५८३–६०४ ई. (मिसा)
- अजेन योहल म्याट ६०५–६१२ ई.
- जनहब पाकाल अनुमानित ६१२ ई. (अनिश्चित)
- सक क'उक' ६१२–६१५ ई. (मिसा)
- क'इनिच जनब पाकल प्रथम ६१५–६८३ ई.
- क'इनिच कान बाह्लाम द्वितीय ६८४–७०२ ई.
- क'निच कान जोय चितम् द्वितीय ७०२–७११ ई.
- क'इनिच अह्कल मो' नहब तृतीय ७२१–अनुमानित ७३६ ई.
- क'इनिच जनब पाकल द्वितीय अनुमानित ७४२ ई.
- क'इनिच कन बह्लाम तृतीय अनुमानित ७५१ ई.
- क'इनिच क'उक बह्लाम द्वितीय ७६४–अनुमानित ७८३ ई.
- जनब पाकल तृतीय ७९९–? ई.