दे मेदिसिना
दे मेदिसिना औलस अर्नेलियस सेल्ससजुं प्रथम सदीस पिथनादीगु चिकित्सा ग्रन्थ ख। वय्कः छम्ह रोमन हलिंसफूमि व सम्भवतः चिकित्सक ख।[१][२][३] थ्व सफू छगू अपर्याप्त वृहद हलिंसफूया वर्तमानस ल्यनाच्वंगु अंश ख। थ्व हलिंसफूइ दुथ्याःगु थी-थी ख्यः, दसु बुंज्या, सैन्य दुसीका, भाषण, न्यायशास्त्र व दर्शनया आंशिक च्वखँ जक वर्तमान इलय उपलब्ध दु। दे मेदिसिना ग्रन्थ प्राचीन यवनया ज्ञानं प्रभावित ग्रन्थ ख। थ्व ग्रन्थयात अलेक्जेन्दर कालीन चिकित्साया दकलय् भिंगु जीवित च्वखँया कथं नालीगु या।थ्व सफू हलिमय् दकलय् न्ह्यः पिथंगु चिकित्साया पूर्ण मूलग्र्न्थ नं ख। थ्व सफू तत्कालीन हिपोक्रेतिज व एस्क्लेपियादेज दर्शनया आधारय् त्रिखण्डय् विभक्त दु: नसाः, वासः, व शल्य."[४] थ्व सफूलि ल्वय् व चिकित्साया थी-थी विषय सम्म्लिलित दु। सफूया थीथी खण्डय् प्रक्षेपण ल्वाभः कुचा लिकायेगु विधि, हि दिकेगु विधि, म्हकुचा मना मवेकीगु पद्धति, आन्तरिक ल्वय् निदान,जलासें ल्वंह लिकायेगु, ल्हा-तुति चायेगु आदि विधिया विवरण बियातःगु दु। [५][६]
थ्व ग्रन्थया मूलरुप इसं ४७ स्वया छुं न्ह्यः पिथंगु ख। मूलग्रन्थस ८ता सफू लातिन भासय् च्वयातःगु ख। ग्रन्थया विषय थ्व कथं विभक्त दु:[२]
सफू १ - नसा, उसाँय् (hygiene)व व्यायामया लाभ
सफू २- ल्वय्या कारण, उकिया लक्षण व पूर्वानूमान (prognosis)
सफू ३ - ल्वय्या उपचार, (दसु: सेखं चाःगु व निमोनिया)
ग्रन्थमि भाजुं नुगःया ल्वचः वा मानसिक विकारयात फ्रेनाइतिस (Phrenitis), ज्वरं जुइगु दिलिरियम (delirium); मेलान्कोलिया (Melancholia), उदासीनता (depression); मखूगु किपा व मभिंगु निर्णयया विकार (one due to false images and disordered judgment), सम्भवतः स्किजोफ्रेनिया (schizophrenia); ग्याना जुइगु दिलिरियम (Delirium due to fear); त्यानुइगु (Lethargus), मूर्छा (coma); व मोर्बस कोमितियालिस (Morbus comitialis), इपिलेप्सी (epilepsy)स वर्गीकृत यानादिल। इन्सानिया (insania वा insanity) खँग्वः या न्हापांगु छ्यला थ्व हे सफूलि जूगु ख। थ्व सफूति च्वयातःगु चिकित्सा पद्धतिइ रक्तश्राव, ल्वमियात ख्यायेगु, इमेतिक्स (emetics), इनेमा (enemas), ख्युं पद्धति (total darkness), अफिम (poppy) वा हेन्बेन (henbane) स्वाँमाया क्वाति त्वंकेगु नापं संगीत चिकित्सा, यात्रा, कासा, तःसलं ब्वनिगु, व मसाज आदिया वर्णन दु। नापं, वय्कः चिकित्सक-ल्वमिया सम्बन्धया महत्त्व थुयादीगु खँ सफूलि खनेदु।[७]
- सफू ४ – थी थी ल्वय्या संरचनात्मक विवरण।
- सफू ५ – वासः दसु अफिम, दाइयुरेतिक्स, पर्गेतिभ्स व ल्याक्सेतिभ्स।
- सफू ६ – घाः (अल्सर), छेंगूया हानि व ल्वय्।
- सफू ७ – शास्त्रीय शल्यचिकित्सा, दसु लिथोतोमि व मोतिविन्दु निवारण।
- सफू ८ – क्वंय् दिस्लोकेसन व अस्थिभंग।
दे मेदिसिना मध्यकालस ९गू व १०गू सदीतक प्रचलित ग्रन्थ जुलः, लिपा थ्व ग्रन्थ १५गू सदी तक चलनचल्तीइ मदयावन।[३] सन् १४७८स थ्व सफू प्रथम चिकित्सा सफूया रुपय् फ्लोरेन्सय् पिथंगु ख।[८]
पिनेया स्वापू[सम्पादन]
- De Medicina LacusCurtiusस (लातिन व अंग्रेजी भासय्)
- De medicina (Latin). World Digital Library. 2014-03-01 कथं।
लिधंसा[सम्पादन]
- ↑ Thayer, Bill (2005-03-19). Introduction, Celsus, On Medicine. Penelope. 2008-07-21 कथं।
- ↑ २.० २.१ Simmons, John Galbraith. Doctors and Discoveries: Lives that Created. Houghton Mifflin Reference Books. Cite error: Invalid
<ref>tag; name "simmons" defined multiple times with different content - ↑ ३.० ३.१ Prioreschi, Plinio. A History of Medicine. Horatius Press. Cite error: Invalid
<ref>tag; name "prioreschi" defined multiple times with different content - ↑ On Medicine - De medicina. 2014-03-01 कथं।
- ↑ Southern, Pat. The Roman Army: A Social and Institutional History. Oxford University Press US.
- ↑ Teuffel, Wilhelm Sigismund. Teuffel's History of Roman Literature. G. Bell & sons.
- ↑ (1984) A reference companion to the history of abnormal psychology. Greenwood Press. Retrieved on 21 April 2013.
- ↑ Langslow, D. R. (2000). Medical Latin in the Roman Empire. Oxford University Press.