त्वँसा
त्वँसा धाःगु त्वनिगु नसा ख। हलिमय् थीथी थासय् थीथी कथंया त्वँसा दु। त्वँसा ति रुपय् दयाच्वनिगुलिं थुकियात म्हुतुइ तया घुतुका छ्वयेछिं। त्वँसायात थी-थी कथं बायेछिं। हलिंया आपालं तजिलजिइ त्वँसायात कायेगु व मकायेगुलि बायातःगु खनेदु। कायेगु त्वँसा यक्व तजिलजि व धर्मय् बर्जित नं दु। नापं, यक्व तजिलजिइ मस्तेत कायेगु त्वँसा त्वंकिमखु।
थी-थी नेवाः त्वँसा
[सम्पादन]हलिंय् अल्याख त्वँसा दु। थ्व त्वँसाय् छुं क्वय् बियातःगु दु-
- कायेगु त्वँसा
- अय्लाः (लीला)
- थ्वँ (कताथ्वँ, कःथ्वँ, प्याथ्वँ, भ्याभरथ्वँ)
- मकायेगु त्वँसा
- केँ (सिंकेँ, माय्केँ, बुलुकेँ)
- दुरु
- खुर्मा
- सिया ति (जुस)
- क्वाति (ग्वार्चा क्वाति, छाःक्वाति, छ्वगुलिक्वाति, लइँक्वाति, लाभाक्वाति)
- खाय्
प्रकार
[सम्पादन]
अय्लाः मदुगु त्वँसा वा नन-अल्कोहल धयागु अय्लाः वा कायेगु त्वँसा म्ह्व बाय् मदुगु त्वँसा खः। थ्व पुचलय् लो-अल्कोहल बियर, नन-अल्कोहल वाइन, व एप्पल साइडर दुथ्याः यदि इमिगु अल्कोहल बाइ भ्यालुम (एबीभी) म्ह्व जुसा। "नन-अल्कोहल" छु ख व छु मखु धइगु यथार्थ परिभाषा स्थानीय कानूनय् निर्भर जुइ: बेलायतय्, "अल्कोहल-मुक्त बियर" ०.०५% ABV स्वया म्हो जुइ, "डि-अल्कोहलाइज्ड बियर" ०.५% स्वया म्हो जुइ, धाःसा "लो-अल्कोहल बियर"य् १% AB2V स्वया अप्व जुइमखु। [१] "सफ्ट ड्रिंक" खँग्वः "हार्ड ड्रिंक" व "ड्रिंक"या विपरीत अय्लाः वा अल्कोहोल मदूगुयात निर्दिष्ट याइ। "त्वँसा" खँग्वः सैद्धान्तिक रुपं तटस्थ ख। सोडा पप, स्पार्कलिंग वाटर, आइस्द ति, लेमोनेड, रुट बियर, फ्रुट पञ्च, दुरु, हट चकलेट, च्या, कफी, मिल्कशेक, त्याप वातर, बोतल लः, जूस, व एनर्जी ड्रिंक थेंज्याःगु त्वँसा फुक्कं ख्वांगु त्वंसा खः ।
ल
[सम्पादन]लः हलिमय् दकलय् अप्व छ्येलिगु त्वँसा ख, [२] अथे जुसां पृथ्वीइ ९७% लः त्वनेमज्यूगु चि-लः ख। [३] त्वनेज्यूगु लः खुसि, पुखू, आर्द्रभूमि, भू-जल, व ख्वांगु च्वापुखुसिइ दइ । पृथ्वीया १% स्वया म्हो ताजा लःया आपूर्ति सतही लः व भूमिगत स्रोतया माध्यमं प्राप्त जुइ गुकियात पुनः प्राप्त यायेत थिके मजु।
पश्चिमी तजिलजिइ, लः अप्वः धया थें ख्वाउँक त्वनेगु याइ । चिनिया तजिलजिइ, थ्व अप्वः धया थें क्वाःल त्वनेगु याइ । [४]
दुरू
[सम्पादन]दुरुयात "मूल" त्वँसाय् छगू कथं कायेगु या; [५] मस्तय् निंतिं दुरु पोषणया प्राथमिक स्रोत खः । हलिंया यक्व संस्कृतिइ, विशेष यानाः पश्चिमी हलिमय्, मनुतेसं मचा तःधने धुंका ल्याम्ह बिले नं दुरु त्वनिगु यानाच्वंगु दु। अथे त्वनिगु दुरु मेमेगु प्राणीतेगु दुरु (विशेष यानाः सा, दुगुचा व फै ) जुइ।
कार्बोनेटेड त्वँसा
[सम्पादन]कार्बोनेटेड त्वँसा धयागु कार्बन डाइअक्साइड दूगु त्वँसायात धाइ। थ्व प्राकृतिक रुपं फर्मेन्तेसनया माध्यमं व प्राकृतिक लःया स्पाय् वा कृत्रिम रुपं कार्बन डाइअक्साइडयात दबाब बियाः त्वंसाय् तनेछिं। न्हापांगु व्यावसायिक रुपं उपलब्ध कृत्रिम कार्बोनेटेड त्वँसा सन् १७७०या दशकया लिपांगु इलय् थोमस हेनरीं दयेकूगु अनुमान दु। [६] कोला, सन्त्रासि, थी-थी जरा, पालु, व कागति सामान्यतया गैर-अल्कोहलिक कार्बोनेटेड त्वँसा दयेकेगु निंतिं छ्येलिगु या। नापं चिनि व प्रिजर्भेतिभ लिपा तनेगु चलन दु। [७]
दकलय् अप्वः खपत जुइगु कार्बोनेटेड ख्वांगु त्वँसा स्वंगू मू विश्वव्यापी ब्राण्डं उत्पादन याइ: कोका-कोला, पेप्सिको व डा. पेपर स्न्यापल ग्रुप । [८]
क्वाःगु त्वँसा
[सम्पादन]थुगु त्वँसा अप्वः धया थें लुमुलुमु बाय् क्वाःलखं त्वनि ।
कफी
[सम्पादन]
कफी धइगु कफी वंशया सदाबहार झाडीया यक्व प्रजातिं दयेकीगु छगू ब्रुड त्वंसा खः । कफीया निगु दकलय् साधारण स्रोत कफी अरबिका व कफी क्यानेफोराया "रोबस्टा" रुप ख। ७० स्वयां अप्वः देसय् कफीया मा बुइकी । छक्वः बुइधुंका कफी "बेरी" लुइकाः, प्रशोधन याना, गंकाः दुनेया सियात कफी दयेकिगु या। अनंलि थुकियात माःगु सवाःया आधारय् थीथी स्तरय् छुयाः कफी दयेकेगु याइ ।
कफी भचा अम्लीय (pH ५.०–५.१ ) जुइ व थुकिलि क्याफिन दूगुलिं मनुयात उत्तेजक प्रभाव लाकेफु। थ्व हलिमय् दकलय् नांजाःगु त्वँसा मध्यय् छगू खः । [९] [ <span title="The material near this tag failed verification of its source citation(s). (October 2022)">असफल प्रमाणिकरण</span> ] थुकियात थीथी कथं दयेकेफइ । मनुया उसाँय्य् कफीया प्रभाव यक्व अध्ययनया विषय जुयाच्वंगु दु। कफिया सापेक्षिक फाइदाया ल्याखं लिच्वः निश्चित मजु ।
कफीया बुंज्या दकलय् न्हापां दक्षिणी अरबय् जूगु खः ; [१०] कफी-त्वनेगुया दकलय् न्हापांगु विश्वसनीय प्रमाण १५गु शताब्दीया मध्यय् यमनया सूफी तीर्थस्थलय् खने दु। [१०]
१७ गूगु शताब्दीया पुनर्जागरण कालय् कफीया सामाजिक रुपं छ्यलाबुला जूगु जुइफु । [११] युरोप व उत्तरी अफ्रिका क्षेत्र दथुइ अप्वःगु व्यापारया लिच्वः कथं सामाजिक थासय् मुनाच्वंपिं युरोपियनतय्त कफीया सवाः उपलब्ध याकल, गुकिं सम्भवतः कफीहाउसया वृद्धिइ योगदान बिल । [११]
क्वाः चकलेट
[सम्पादन]हट चकलेट धाःगु चकलेट वा कोकोया क्वाःगु त्वंसा ख। थुकिलि शेभ चकलेट, नाये-चकलेट वा कोको पाउडरयात क्वाःलः दुरु वा लखय् व आपालं चाकुसवाः नापं त्वनिगु जुइ। हट चकलेटया द्यःने ह्विप्ड क्रिम तयेगु चलन नं दु। मेल्टेड चकलेटं दयेकीगु हट चकलेटयात गबलें गबलें त्वनेगु चकलेट नं धाइ, गुकिया विशेषता धइगु कम चाकुगु व अप्व ताकुसेच्वनि। [१२]
दकलय् न्हापांगु चकलेट त्वंसा करिब २,५००-३,००० दँ न्ह्यः मायातेसं दयेकूगु विश्वास दु, व १४०० ईस्वी तक्क कोको त्वंसा एजटेक तजिलजिया छगू अत्यावश्यक भाग जुल, गुकियात इमिसं शोकोलात्ल (xocōlātl) धकाः धाइ। [१३] थ्व त्वँसा न्हुगु हलिंया मेक्सिकों युरोपय् थ्यंबिले आपालं लोकंह्वात व वयां लिपा थुकी यक्व हिउपाः वःगु दु। १९गू शताब्दी तक हट चकलेटयात वासःया रुपय् तकं सें व प्वाः(म्ह)या ल्वय् थेंज्याःगु ल्वय् लंकेगु निंतिं छ्यलाबुला यानातःगु खनेदु।
हलिं न्यंकंया हट चकलेट त्वनिगु चलन दु व थुकियात त्वनीगु थीथी पहः दु, गुकिलि ल्याटिन अमेरिकाया छुसा दूगु चकलेट पारा मेसा, इटालीइ त्वनीगु तसकं ताकूगु सिओकोलाटा काल्दा व स्पेनय् त्वनीगु चकोलाते ए ला ताजा, व अमेरिकाय् त्वनिगु चाकु-लःथें न्याःगु हत कोको ला। दयेकातःगु हट चकलेट क्याफेटेरिया, फास्ट फूड रेष्टुरेन्ट, कफीहाउस व टिहाउस लिसेंया थीथी नसाःपसःया झ्वलय् मीगु या। छेँय् हे त्वँसा दयेकेगु निंतिं क्वाःलः वा क्वाःगु दुरुइ तयाः पाउडर यानातःगु हट चकलेट मिक्स जाकिबजि पसः व अनलाइनय् मीगु याइ।
च्या
[सम्पादन]
हलिमय् दकलय् अप्वः त्वनीगु निगूगु थासय् दूगु त्वंसा च्या ख गुकियात क्यामेलिया सिनेन्सिस या झाःया गंगु हःयात क्वा-लखय् तयाः दयेकि। [१४] च्या त्वनेगु यक्व पहः दु : च्याय् कागति/लेभु वा दुरु व चिनी हलिमय् दकलय् च्याय् तइगु या। भूटान, नेपाः, व सँदेय्या थीथी थासय् चि व घ्यः तया त्वनिगु चलन नं दु; ताइवानय् बबल च्या ; इन्डोनेसिया, मलेसिया व सिंगापुरय् पालु; उत्तरी अफ्रिका व सेनेगलय् नवःघाँय् ; मध्य एसियाय् यला; मध्य युरोपय् जगेर्टी दयेकेगु निंतिं रम; व हङकङय् युआनयाङ दयेकेगु निंतिं कफी च्याय् ल्वाकछ्यायेगु चलन दु। च्या नं देय् कथं थीथी पहलं त्वनेगु याइ: चीनय्, जापानय् व दक्षिण कोरियाय् चिचिधंगु कपय् च्या त्वनेगु याइ; थाइल्याण्ड व संयुक्त राज्य अमेरिकाय् च्या प्रायः ख्वाउँक (" आइसड च्या "या रुपय्) वा यक्व चाकुकः त्वनि; भारत व नेपालय् दुरु व छुसायात ल्वाकछ्याना मसला चायया रुपय् च्या त्वनि; इरान, काश्मिर, रुस व टर्कीइ समोवरं च्या दयेकिगु या; व अष्ट्रेलियाया आउटब्याकय् थ्व परम्परागत रुपं बिलिक्यानय् दयेकिगु या। [१५] च्याया हःयात थीथी कथं प्रशोधन यानाः थीथी कथंया त्वँसा व सवाः दयेके फइ। चिनियाँ म्हासुगु व वाउँगु च्यायात लः-हाःय् तयाः, छुयाः गंकातइ; ऊलोङ च्या बच्छि-अक्सिडाइज जुइ व वाउँ-हाकु खनेदइ व हाकुगु च्या पूवंकः अक्सिडाइज जुइ । [१६]
जडिबुटि च्या
[सम्पादन]
हलिमय् मनुतेसं मेमेगु जडिबुटिया त्वँसायात नं "च्या" धाइ। थ्व तर्क नं दु कि क्यामेलिया सिनेन्सिस झाःयात च्या दयेकेगु निंतिं छ्यलेगु स्वया यक्व न्ह्यः हे मेमेगु घाँय्या च्या लोकंह्वाये धुंकल। [१७] हः, स्वां, हाः वा दँ छ्यला जडिबुटिया च्या दयेकेफइ व ताजा, गंगु वा पाउडर यानाः छ्यलेफइ। [१८]
चाकुत्वंसा (जुस) व स्वांमाया त्वँसा
[सम्पादन]
सिसाबुसाया ति छगू प्राकृतिक त्वंसा खः गुकी म्ह्व जक बाय् छुं हे कथंया एडिटिभ दइमखु मदु । सिट्रस उत्पादन गथेकि सन्त्रासिया ति व त्यान्जरिनया ति कउलाय् त्वनिगु त्वँसा ख। नापं ग्रेपफ्रुत, चिचा कंसि, स्याउ, मितसि , लेभुया तिं दयेकातःगु त्वंसा नं सामान्य कथं कउलाय् त्वनिगु जुइ। नैक्याःया लः तसकं पौष्टिक व स्फूर्तिदायक रस खः। यक्व ताजिया प्यासितेत क्यलाः इमिगु ति लःलिसे ल्वाकछ्यानाः चाकुगु सवाः दूगु त्वंसा दयेकिगु नं याइ। रास्पबेरी, ब्ल्याकबेरी व करान्त लोकंह्वाःगु थ्यनागु प्यासित ख। थन्याःगु तिइ लःया प्रतिशतं उकिया पौष्टिक मात्रा निर्धारण याइ । मितसिया तियात फर्मेन्त याना वाइन दयेकिगु नं याः।
सिसाबुसा तसकं स्यनीगु जूगुलिं थन्याःगु ति पिकायेगु व स्वथनेगु क्षमताया यक्व महत्त्व दु। छुं सिसाबुसा तसकं एसिडिक जुइगुलिं इमित लः व चिनी वा कस्तिइ ल्वाकछ्यानाः चाकुइगु याः। सिसाबुसायात बरफ व मेमेगु हलंज्वलंलिसे ल्वाकछ्यानाः स्मूदी दयेके नं फइ ।
| सिसाबुसा तिया प्रकार [१९] | त्वंसाय् दइगु सिसाया प्रतिशत | विवरण |
|---|---|---|
| फ्रुट जुस | 100%[२०] | Largely regulated throughout the world; 'juice' is often protected to be used for only 100% fruit.[२०] |
| फ्रुट जुस कन्सन्ट्रेट | 100%[१९] | Water removed from fruit juice by heating or freezing.[७] |
| फ्रुट नेक्टार [२१] | 30%[२१] | Mixture of fruit pulp, sugar and water which is consumed as 'one shot'.[२१] |
| फ्रुट पन्च | 25%[१९] | A mixture of fruit juices. Contains around 65% sugar.[१९] |
| फ्रुट स्क्वाश | 25%[१९] | Produced using strained fruit juice, 45% sugar and preservatives.[१९] |
| फ्रुट ड्रिङ्क | 10%[७][१९] | Fruit is liquefied and water added.[१९] |
| फ्रुट कर्दियल | 0%[२२] | All 'suspended matter' is eliminated by filtration or clarification.[१९] and therefore appears clear[७] This type of drink, if described as 'flavoured,' may not have any amount of fruit.[२२] |
| कार्बोनेतेद फ्रुट ड्रिङ्क | - | Carbon dioxide added to fruit drink.[१९] |
| फ्रुट शरबत[२३] | - | Cooled drink of sweetened diluted fruit juice.[२३] |
| फ्रुट सिरप | - | 1 fruit crushed into puree and left to ferment. Is then heated with sugar to create syrup.[७][१९] |
तरकारीया ति अप्वः धया थें लुमु बाय् ख्वाउँक त्वंकेगु याइ । थी-थी कथंया तरकारी छ्यला तरकारीया ति दयेकेछिं गथेकि गाजर, गोलभ्यारा, तुसि, अजःमू व मेमेगु यक्व। गुलिखे तरकारीया तियात छुं सिसाबुसाया ति-लिसे ल्वाकछ्यानाः सवाः भिंकेगु याइ । यक्व लोकंह्वाःगु तरकारीतेगु ति, विशेष यानाः गोलभ्यारा अप्वः दुगु तिइ सोडियम अप्वः दइ, उकिं उसाँय्या निंतिं थुकिया सेवनयात बांलाक बिचाः यायेमाः। गुलिखे तरकारीया तिं हृदयरोग व क्यान्सरया जोखिम म्हो यायेगु थें न्याःगु उसाँय् भिंकिगु ज्या बी ।
स्वांमाया दुरु धयागु स्वां-माया स्रोतं वःगु दुरु थें जाःगु छुं नं तिया निंतिं छ्यलीगु खँग्वः खः। अन्तर्राष्ट्रिय रुपं दकलय् अप्वः खनेदइगु थन्याःगु तिइ सोय-मिल्क, आल्मन्द मिल्क, जाकि दुरु, नैक्या दुरु व ओट दुरु खः ।
द्यनेगु त्वँसा
[सम्पादन]नाइटक्याप धयागु न्ह्यः वयेकेत द्यने छुं ई न्ह्यः त्वनेगु त्वंसा खः । दसु म्ह्व अय्लाः बाय् छगू कप लुमुगु दुरुं बांलाक द्यनेत प्रवर्द्धन याइ धइगु यक्व तजिलजिइ विश्वास दु। थौंकन्हय् अप्वः नाइटक्याप व रिलाक्सेशन ड्रिंक सामान्यतया शान्त याइगु तत्व दुगु गैर अल्कोहलिक त्वँसा जुइ। थुकियात मनूयात आराम बीगु त्वँसाया रुपय् छ्यलीगु याइ।
कायेगु त्वँसा
[सम्पादन]छुं पेय पदार्थय् इथेनल दत धाःसा "अल्कोहलिक" माने याइ, सामान्यतया अल्कोहलया रुपय् म्हसीकिगु या (यद्यपि रसायन शास्त्रय् "अल्कोहल"या परिभाषाय् मेमेगु यक्व यौगिकत दुथ्याइ)। बियर थ्यंमथ्यं ८,००० दँ न्ह्यःनिसें मानव सभ्यताया छगू ब्व जुयाच्वंगु दु । [२४]
बीयर
[सम्पादन]साइडर
[सम्पादन]साइडर छगू फर्मेन्तेद अल्कोहलिक त्वँसा ख गुकियात सिसाबुसाया तिं दयेकि। दकलय् अप्व व परम्परागत रुपं स्याउया ति छ्यला दयेकीगु जुसां बःसि, पासि ("पेरी" साइडर) वा मेमेगु सिसाबुसा ति छ्यला नं दयेकिगु या। साइडर छुं नं कथंया स्याउं दयेकेछिं, तर साइडरय् जक्क छ्यलेगु निंतिं बुइकीगु छुं जातयात साइडर स्याउया रुपय् म्हसीकिगु या। [२५] बेलायतय् दकलय् अप्व प्रतिव्यक्ति साइडरया खपत दु, नापं थन हलिमय् दकलय् अप्व साइडर उत्पादक कम्पनीत दु, [२६] २००६ कथं, बेलायतं दँय्-दच्छि ६० कोटी लिटर साइडर (१३ कोटी इम्पेरियल ग्यालन) उत्पादन याइ। [२७]
वाइन
[सम्पादन]
स्पिरित
[सम्पादन]स्पिरिट धयागु डिस्टिल याःगु त्वंसा खः गुकी चिनी तयातःगु दइमखु, व थुकी म्होतिं नं २०% अल्कोहल बाइ भल्युम (एबिभि) दइ । लोकंह्वाःगु स्पिरिटय् बोरोभिचका, ब्रान्डी, जिन, रम, स्लिभोभित्ज, तकिला, भोदका व व्हिस्की ला। ब्रान्डी छगू स्पिरिट ख गुकियात वाइन डिस्टिल याना दयेकिगु या, धाःसा भोडकायात छुं नं स्टार्च - वा चिनी दूगु स्वांमा पदार्थं डिस्टिल याना दयेकि। थौंकन्हय् अप्वः धया थें भोडका सोरगम, कःनि, राइ, बाय् छ्व थें जाःगु अन्नपाखें दयेकीगु जुइ ।
स्वयादिसँ
[सम्पादन] |
विकिमिडिया मंका य् थ्व विषय नाप स्वापु दुगु मिडिया दु: Beverages |
लिधंसा
[सम्पादन]- ↑ Differences between alcoholic and non-alcoholic beers (en).
- ↑ Tea: The Drink That Changed the World. Andre Deutsch.
- ↑ Earth's water distribution. United States Geological Survey.
- ↑ "China's go-to beverage? Hot water. Really.".
- ↑ Richards, Edgar (5 September 1890). "Beverages". Science 16 (396): 127–131. DOI:10.1126/science.ns-16.396.127. PMID 17782638.
- ↑ Steen, David (2008). Carbonated Soft Drinks: Formulation and Manufacture. John Wiley & Sons, 1–2.
- ↑ ७.० ७.१ ७.२ ७.३ ७.४ Sivasankar, B. (2002). FOOD PROCESSING AND PRESERVATION. PHI Learning Pvt. Ltd., 314.
- ↑ Soft Drink Industry: Market Research Reports, Statistics and Analysis. Report Linker.
- ↑ Villanueva (2006). "Total and specific fluid consumption as determinants of bladder cancer risk".
- ↑ १०.० १०.१ Weinberg (2001). The World of Caffeine: The Science and Culture of the World's Most Popular Drug. Routledge.
- ↑ ११.० ११.१ Outram, Dorinda (1995). The Enlightenment. Cambridge University Press.
- ↑ (2009) Chocolate: history, culture, and heritage. John Wiley and Sons.
- ↑ Bee Wilson. "Aztecs and cacao: the bittersweet past of chocolate", Telegraph, 15 Sep 2009.
- ↑ Martin, Laura C. (2007). Tea: The Drink that Changed the World. Tuttle Publishing, 7–8.
- ↑ Saberi (2010). Tea: A Global History. Reaktion Books, 7.
- ↑ Gibson (2011). Psychological and Physiological Consequences of Drinking Tea in Handbook of Behavior, Food and Nutrition'. Springer, 621–623.
- ↑ Mars, Brigitte (2009). Healing Herbal Teas: A Complete Guide to Making Delicious, Healthful Beverages. ReadHowYouWant.com, vi.
- ↑ Safi, Tammy (2001). Healthy Teas: Green, Black, Herbal, Fruit. Tuttle Publishing, 16.
- ↑ १९.०० १९.०१ १९.०२ १९.०३ १९.०४ १९.०५ १९.०६ १९.०७ १९.०८ १९.०९ १९.१० Srilakshmi, B. (2003). Food Science, 3rd, New Age International, 269.
- ↑ २०.० २०.१ Ashurst, Philip R. (1994). Production and Packaging of Non-Carbonated Fruit Juices and Fruit Beverages, 2nd, Springer, 360–362.
- ↑ २१.० २१.१ २१.२ Chandrasekaran, M. (2012). Valorization of Food Processing By-Products. CRC Press, 595.
- ↑ २२.० २२.१ Cooper, Derek (1970). The Beverage Report. Routledge & Kegan Paul Ltd., 55.
- ↑ २३.० २३.१ Desai (2000). Handbook of Nutrition and Diet. CRC Press, 231.
- ↑ Arnold, John P (2005). Origin and History of Beer and Brewing: From Prehistoric Times to the Beginning of Brewing Science and Technology, Reprint, BeerBooks.com.
- ↑ Lea, Andrew. The Science of Cidermaking Part 1 – Introduction.
- ↑ National Association of Cider Makers.
- ↑ Interesting Facts.