जैसलमेर

जैसलमेर
—  city  —
जैसलमेरया किल्ला जैसलमेरया किल्ला
जैसलमेर Location of जैसलमेर in राजस्थान
निर्देशाङ्क 26.92°N 70.9°E / 26.92; 70.9
देय्	भारत
राज्य	राजस्थान
जिल्ला	जैसलमेर
महापौर	संग सिंह भाटी
जनसङ्ख्या • सान्द्रता	५८,२८६ (2001[update]) • 11,429/km2 (29,601/sq mi)
ई लागा	IST (UTC+05:30)
विस्तार • जाः	5.1 square kilometres (2.0 sq mi) • 225 metres (738 ft)
सङ्केत • पत्राचार सङ्केत ल्या • 345 00x • दूरवाणी • +02992 • वाहन • RJ 15

जैसलमेर (अंग्रेजी:Jaisalmer) भारतया राजस्थान राज्यया जैसलमेर जिल्लाया छगु सहर इलाका खः। भारतया सुदूर पश्चिमय् अवस्थित धारया मरुस्थलय् जैसलमेरया पलिस्था भारतीय इतिहासया मध्यकालया प्रारम्भय् करिब सन् ११७८ ई यदुवंशी भाटीया वंशज रावल-जैसलद्वारा जूगु ख। रावल जैसलया वंशजतेसं भारत गणतन्त्रय् हिलिगु ई तक्क वंशक्रम भंग मजुइकः ७७० दँ तक्क शासन यात। जैसलमेर राज्यं भारतया इतिहासया यक्व काल खंगु दु। सल्तनतकालया करिब ३०० दँया इतिहासय् थ्व राज्यं मुगल साम्राज्य स्वया पृथक थःगु अस्तित्व दयेकातल। भारतय् अँग्रेजी राज्यया पलिस्था निसें समाप्ति तक्क नं थ्व राज्यं थःगु अस्तित्व तयातल। भारतया स्वतन्त्रता धुंका थ्व राज्य भारतीय गणतन्त्रय् विलीन जुल। भारतीय गणतन्त्रय् विलीनकरणया ईले थ्व ‍आज्यता भौगोलिक क्षेत्रफल १६,०६२ वर्ग माइल दयाच्वन। मरुभूमिया विषम परिस्थितिइ स्थित जुगुलिं थ्व थाय्‌या जनसंख्या २०गु शताब्दीया प्रारम्भय् ७६,२५५ जक्क दयाच्वन।

जैसलमेर जिल्लाया भू-भाग प्राचीन कालय् ’माडधरा’ वा ’वल्लभमण्डल’या नामं नांजाः। महाभारतया युद्ध धुंका तःधंगु ल्याखँय् यादव थ्व थासय् वःगु व च्वंगु विश्वास दु।थन यक्व बांलाःगु लाय्‌कू (हवेलि) व जैन देगःया पुचः दु, थ्व देगः व लाय्‌कू १२गु व १५गु शताब्‍दीया दथुइ दयेकूगु ख।

भूगोल

जैसलमेर भारतया पश्चिम भागय् स्थित थार मरुभूमिया दक्षिण पश्चिमी क्षेत्रय् ला। थ्व शहरया अक्षांश व देशान्तर 26.92° N 70.9° E ख।समुद्र सतह स्वया थ्व थाय २२९ मिटर (७५१ फुट) च्वे ला।

थ्व थसय् तापाक्क तक्क स्थाई व अस्थाई फिया तःज्जाःगु टील दु। थ्व टील फेनापं थःगु थाय्‌ हिलाच्वनि। थ्व टीलतेगु दथुइ थाय्‌थासय् लोंहया पठार व गुं नं दु। थ्व सकल लागाया ढाल सिन्धु खुसि व कच्छया रण पाखे अर्थात पश्चिम-दक्षिणय् ला।

भूमि

जैसलमेर राज्यया सकल भागय् फि व लोंह दूगुलिं थनया तापमान मे-जुनय् अधिकतम ४८० सेन्टीग्रेड व डिसेम्बर-ज्यानुवरीइ न्यूनतम ४० सेन्टीग्रेड दयाच्वनि। थ्व सकल प्रदेशय् लया स्थाइ स्रोत मदु। वा वइबिले छुं थासय् ल मुनि। थनया तुंथिया आपालं ल खारा दु व वा वैबिले एकत्र यानातःगु ल हे छगूजक्क उपभोग्य लया स्रोत ख।

मौसम

ज्यानुवरी-मार्च तक्क थन चिकुला दै व तापमान ० डिग्री सेल्सियस तक्क थ्यनि। अप्रिल-जुन तक्क थन ताःहान्वै व औसत तापमान ४५ डिग्री सेल्सियस दै। अक्टोबर निसें डिसेम्बर तक्क मनसून व मध्य चिकुला दै।

जनसंख्या

भारतया सन् २००१या जनगणना कथं जैसालमेर शहरया जनसंख्या ५८,२८६ दु। थुकिली मिजं ५७% व मिसा ४३% दु।

थनया साक्षरता प्रतिशत ६४% दु थुकिलि मिजंतेगु साक्षरता ७३% दु व मिसातेगु साक्षरता ५०% दु। सकल भारतया साक्षरता प्रतिशत ५९.५%, स्वया जैसालमेरया साक्षरता अप्व दु।

थ्व शहरया जनसंख्याय् १६% ६ दं स्वया म्हो जु।