सोङ्ग सि दा शु
सोङ्ग सि दा शु (अःपूगु चिनियाँ लिपि:宋四大书; परम्परागत चिनियाँ लिपि:宋四大書; पिन्इन : Sòng sì dà shū, अर्थ: सोङ्ग राजवंशया प्यंगू महान सफू) सोङ्ग राजवंश(९६०–१२७९) या इलय् विद्वानतय्गु पुचलं मुंकातःगु मंका च्वखँ खः। थ्व सफूतेगु निंतिं थ्व नां ११गु शताब्दीया दुने लिपांगु सफू सेफु युआनगुवेइ (Cefu Yuanggui) पिदनेधुंका प्रयोगय् वःगु ख। थ्व सफूत प्यंगू हलिंसफू (विश्वकोश)या रुपय् पिदंगु व न्हूगु राज्यया सम्पूर्ण ज्ञान संकलन यायेगु उद्देश्यं दयेकूगु खः।
थ्व सफू धलखय् दूगु प्यंगू सफू थथे दु -
- ताइपिङ युलान (太平御览): छगू सामान्य-उद्देश्यया लेइशु हलिंसफू ख।
- ताइपिङ गुआङजी (太平廣記): द्यः , परी , भूतया बाखं व धर्मशास्त्रया मुना खः।
- वेन्युआन यिंगहुआ (文苑英華): चिनाखँ, म्ये व मेमेगु च्वसुया मुना ख ।
- सेफु युआनगुवेइ (冊府元龜): राजनीतिक च्वखँ, आत्मकथा, स्मारक व उजंया छगू लेइशु हलिंसफू ख।
ताइपिङ युलान
[सम्पादन]
ताइपिङ युलान छगू तःधंगु चिनियाँ लेइशु हलिंसफू ख गुकियात सन ९७७ निसें सन् ९८३ तक विद्वानतय्गु पुचलं मुंकुगू खः। सम्राट ताइजोङया न्हापांगु युगय् सोङ राजवंशया शाही लाय्कूं थ्व ज्या न्ह्याकूगु खः। थ्व सफू १,००० खण्ड व ५५ ब्वय् ब्वथलातःगु दु, गुकिलि करिब ४७ लख चिनियाँ आखः दु। थुकी सफू, चिनाखँ, म्ये, धापू, स्टेल (steles)निसें विविध कृतित तकया करिब २,५७९ थीथी कथंया दस्तावेज दुथ्याकातःगु दु। थुकियात क्वचायेकेधुंकाः सम्राट ताइजोङं दच्छिया दुने न्हिं ३गू खण्ड ब्वनेगु ज्या सिधयेकूगु धाःगु दु । थ्व सफूयात प्यंगू तःधंगु सफू (सोङ्ग सि दा शु) मध्ये छगू कथं कायेगु याः ।
ताइपिङ गुआङजी
[सम्पादन]
ताइपिङ गुआङजी (चिनियाँ :太平廣記) प्रारम्भिक सोङ राजवंशय् संकलित बाखंया संग्रह ख। थ्व ज्या सन् ९७८य् क्वचाल। थ्व सफू ध्वायेत ध्वायेगु ब्लकतेगु दयेकेज्या क्वचायेधुंका आधिकारिक प्रकाशन धाःसा मजुल। थ्व सफूलि सियाओशुओ (बाखं वा "तुच्छ कथन") जक्क दूगु व थन्यागु सफू ब्वना विद्यार्थीतेसं छुं नं फाइदा मजुइगु धकाः आधिकारिक पिथना पंगु ख। मिङ राजवंशय् आधिकारिक कथं पिहां मवःतले थ्व सफू थी-थी पाण्डुलिपि प्रतिलिपिइ प्रचारित जुल। थ्व सफूयात प्यंगू तःधंगु सफू (宋四大書)य् छगू कथं कायेगु या। थ्व सफूया नामं ताइपिङ सिंगुओ युग (太平興國, "महान-शान्ति कायाकल्प-राष्ट्र", ९७६–९८४ ईस्वी)यात संकेत याइ। थ्व युग सफू कथं सोङ्ग सम्राट ताइजोङ्गया शासनकालया न्हापांगु दँ ख।
थ्व संग्रह ५०० खण्ड (卷; Juǎn)य् बायातःगु दु व थुकिलि करिब ३० लख चिनियाँ आखः दु। थुकिलि हान राजवंश निसें प्रारम्भिक सोङ राजवंश तक्कया स्वसः स्वया अप्व सफू व उपन्यास ल्ययातःगु ७,०२१ बाखं दुथ्याकातःगु दु , गुकिलिं यक्व बाखं वर्तमानय् तनाच्वंगु दु। थ्व सफूया छुं बाखं ऐतिहासिक वा प्रकृतिवादी किम्बदन्ती खः। प्रत्येक बाखँ ऐतिहासिक तत्वं जाःगु जुसां विषयवस्तु अप्वः धइथें अलौकिक, बुद्ध व ताओवादी गुरु, अमर आत्मा, भूत , व थीथी द्यःत दूगुलिं थुकिया ऐतिहासिकता प्रामाणिक मजु। थुकिलि ताङ राजवंशया यक्व बाखं दु, विशेष यानाः "चुआन्ची" (傳奇 अर्थ:अजूचायापुगु बाखं)। चुआन्ची थमंतुं साहित्यया नांजाःगु कृति खः अले थ्व कृतिं लिपाया कृतियात नं प्रेरित याःगु दु।
१७गु शताब्दीइ लोकबाखँ उपन्यासकार व चिनाखँ च्वमि फेङ मेङलोङं छगू संक्षिप्त संस्करण ताइपिङ गुआङजी चाओ (太平廣記鈔) दयेकल गुकिलिं ८०गु खण्डय् बाखंया ल्याः २५०० तक्क जुल।
पु सोङलिङ ताइपिङ ग्वाङजीं प्रेरित जूगु धाःगु दु ; चिबाखं " ए सिक्वेल टु द येलो मिलेट ड्रीम " ताइपिङया छगू बाखंया समानान्तर दु।
वेन्युआन यिंगहुआ
[सम्पादन].jpg)
वेन्युआन यिंगहुआ (चिनियाँ भासय्:文苑英華) लिआङ राजवंशनिसें प्यंगु राजवंश युग तक्कया चिनाखँ, म्ये व च्वसुया मुना ख।
वेन्युआन यिंगहुआ सोङ राजवंशया साहित्यया छगू नमुना खः। थ्व सफू न्हापा उत्तरी सोङ राजवंशया इलय् सन् ९८२ निसें ९८६ तक्कया शाही आदेशय् सोङ बाई (宋白), हु मेङ (扈蒙), जू जुआन (徐鉉) नापंया अधिकारीतेगु पुचलं संकलन याःगु ख। दक्षिणी सोङ विद्वान झोउ बिदां अन्ततः सन् १२०४य् थ्व सफू छापे यात धाःसा वंगु २००दँय् च्यागू व्यापक हिउपाः व अनगिन्त चिधंगु संशोधन जूगु दु। वेन्युआन यिंगहुआयात १,००० खण्ड व ३८ विधा कथंया खण्डय् बायातःगु दु गुकिलि करिब २,२०० च्वमितेसं च्वःगु १९,१०२ कृति दु। च्वसुया यक्व महत्वपूर्ण संकलन ताङ राजवंशया विद्वानतेगु पाखें वःगु ख। थ्व सफूयात प्यंगू तःधंगु सफू मध्ये छगूया कथं कायेगु याः।
वेन्युआन यिंगहुआय् चिनियाँ इतिहास व साहित्य नाप स्वापू दूगु तःधंगु मात्राया मूल्यवान च्वखँ दु। थ्व सफूया रचना व छापे जूगु इलंनिसें हे पूर्वीय व पश्चिमी विद्वानतय्सं आपालं यानाः उपेक्षा यानातःगु दु। थुकिया मेमेगु ताङ व सोङ्ग चिनियाँ साहित्यिक एन्थोलोजीनाप व्यापक स्वापू दु।
सेफु युआङ्गुइ
[सम्पादन]सेफु युआङ्गुइ (冊府元龜) चिनियाँ सोङ राजवंशया (ई.सं. ९६०–१२७९)दकलय् तःधंगु लेइशु (हलिंसफू) ख। थ्व सोङ्ग सि दा शुया लिपांगु सफू ख, थ्व स्वया न्ह्यःया स्वंगु १०गु शताब्दीइ पिहां वःगु ख। थ्व हलिंसफू सम्राट जेन्जोङं अक्टोबर १००५य् "विगतया राजवंशय् शासक व अधिकारीतेगु दथुइ स्वापूया अभिलेखय् ज्या"(Records of Relations Between Rulers and Officials in Past Dynasties)या नामं दयेकेगु आदेश ब्युगु खः। तर, लिपा सम्राटं थुकिया नां "अभिलेखालयया आदर्श" (Models from the Archives)य् हिलाबिल। थ्व सफूया सिधःगु ज्या सेप्टेम्बर २०, १०१३य् सम्राटयात लःल्हाःगु खः। पिथंगु सफूलि १,००० जुआन, ३१ पुचः, व १०१४ उपपुचलय् विभाजित दु। थ्व सकल च्वखँ साम्राज्यया प्रशासन, कर्मचारीतन्त्र व शाही परिवारनाप स्वापू दु। थुकिलि प्राकृतिक झकाःतेगु अध्याय दुमथ्याकू।