रञ्जितकार

रञ्जितकार (रञ्जित वा छिपा) नेवाः जाति दुनेया छगू उपजाति खः। नेपाःय् राजतन्त्र दुबिले जुजुया श्रीपेचय् बुट्टा तयाः झःझः धाय्केगु ज्या रञ्जितकारतय्सं यानाः वःगु खः। जुजुया सिंहासनय् च्वनिगु मखमले बुट्टा तय्गु ज्या नं रञ्जितकारतसें याना वःगु खः । थ्व जातिया परम्परागत ज्या रङ्गनाप स्वा। न्हापा न्हापासा फुक्केसिनं रञ्जितकार हे च्वइगु खः, लिपा जू लिसे गुम्ह गुम्ह रञ्जितकारतय्सं थःगु जात छोटकरीं रञ्जित जक च्वय्गु याना हल। रञ्जित अथवा रञ्जितकार धैपिं जडिबुटिं तूयुगु कापतय् रंग छिइपिं जात खः। प्राकृतिक जडिबुटी दय्कीगु रङ्ग वासः नं लगे जू । थ्व रङ्ग घाः लाय्केगु वासःकथं नं छ्यलेगु यानाच्वंगु खः।

नामाकरण

रञ्जित धैगु शब्द रञ्जन शब्दं वःगु खः गुकिया अर्थ मनोरञ्जन खः। जयस्थिति मल्लयागु जाति विभाजन कथं रञ्जितकारत ४४ औं जाति लाःगु दु । रञ्जित धैगु खँग्वः रंजक, रञ्जित जुया वःगु दु। कापतय् रंग छित, निभालय् पायेगु ज्या वा छित अले पात निगू खँग्वः स्वाना छिपा खँग्वः पलिस्था जूगु धाःपु दु।

जनसंख्या

वि.सं. २०५८ सालय् नेवाः दुनेया थीथी जातिया ल्याः अनुसार रञ्जितकार जाति मुक्कं नेवाःत मध्ये १.२ प्रतिशत अले जनसंख्या १४९४३ उल्लेख यानातःगु खः। येँय् मजिपातया जःखःसं वडा नं. २०, २१ व २३ वडाय् रञ्जितकारतय्गु मू वस्ति दु । स्वंगू वडाया मुक्क नेवाःतय्गु ल्याः (जनसंख्या) मध्ये रञ्जितकारतय्गु ल्याः ३.२७ प्रतिशत दु । वि.सं. २०५८ (ने.संं ११२० स याःगु छगू अध्ययनकथं थ्व स्वंगु वडाया जनसंख्या ल्याः ११३६ दु । ख्वपय् गोलमढी, भोंतय् दछु टोल अले पोखराय् महेन्द्रपुल, रानीपौवाय् रामबजारय् रञ्जितकारतय्गु घना वस्ति दु। रञ्जितकार नेपाः दुने येँ जिल्लाय् येँ महानगर, यल, साखु, ख्वप, काभ्रे जिल्लाय् भोंत नगर, पनौती, धुलिखेल, कास्की जिल्लाय् पोखरा, मकवानपुरय् हेटौडा, मोरङ जिल्लाय् विराटनगर, धरान, धादिङ जिल्लाय् नौविसे, नुवाकोट जिल्लाय् त्रिसुली, पर्सा जिल्लाय् वीरगञ्ज, सुनसरी, सर्लाही जिल्लाय् मलंगवा, इलाम, झापा, रुपन्देही, इनरुवा, सिन्धुपाल्चोकय् बाह्रबिसे, बांकेय् नेपालगञ्ज, सुर्खेत, सिन्धुली, रामेछाप, चितवन जिल्लाय् नारायणघाट, दाङ आदि थासय् बसोवास यानाच्वंगु दु। थ्व बाहेक हलिमय् सं रा अमेरिका, क्यानाडा, बेलाय, अस्ट्रेलिया, न्यूजिल्याण्ड थाय्थासय् रञ्जितकारत च्वनाच्वंगु दु ।

ज्या

रञ्जितकार जातियागु लजगाः धैगु प्राकृतिक जडिबुटी (हलः, हथं धालेखोला) छ्यला रङ्ग दय्केगु अले व रङ कापतय् छिइगु खः। थ्व जडिबुटी तामाङतय्सं हइगु खः। तुयूगु कापः लखय् फ्वया म्वो चाया छ्वय् धुंकाः निभालय् पाइ । थ्व वसिघःया ज्या खास यानाः मिस्तय्सं जक याइगु खःसा कापतय् फ्व तयेगु ज्या विशेष याना मिजंतय्सं याइ। कापतय् रङ छिनाः हाकनं निभालय् पाइ । वयां लिपा थीथी बुत्ता कियातःगु सिंफ्वः रंगय् थुना कापतय् फ्वः तय्गु ज्या जुइ । पतासी रङ छिना थीथी बुत्ता तय्धुंकाः छगू प्रकारयागु ग्वलागु सिंमुगः नं कापःयात दाया पिच्चुकेगु ज्याः जुइ। न्हापा न्हापा धार्मिक उत्सवे अथवा औपचारिक रुपं जुजुया सवारी जुइबले थीथी रङया स्वकुंलाःगु ध्वाँय् तोरन रङ छिइगु अले ब्वय्केगु ज्या नं रञ्जितकारतय्सं याना वइच्वंगु खः। नेपाः देय्या राष्ट्रिय स्वकुंलाःगु ध्वाँय्लय् रङ छिइगु ज्या यानाः वःपिं जाति थ्व हे खः। थ्व बाहेक रञ्जितकारतय्सं सचिका दय्केगु, कार्चोप भरे याय्गु, चुरा पसः तयेगु, सचिका दय्केगु, सतानी (प्राकृतिक सं मुना) दय्केगु, बारला भरे यायेगु, चुन्नरी छिइगु ज्या नं याना वःगु खः। जुजुया श्रीपेचय् बुट्टा भरे याय्गु ज्या नेपाःया शाहकाल दच्छि रञ्जितकारतसें हे यानावयाच्वंगु खः। कापः लाक्मय् बार्ला भरे यायेगु, थीथी जडि भरे यायेगु, सित्रा, पोट्या, सलमा, बत्तु भरे याय्गु ज्या नं रञ्जितकारतसें याना वइच्वंगु खः । नेपाल प्रहरी व सैनिक जर्नेलतय् दज्र्यानी चिंलय् मानपदबीइ तइगु थीथी रङया दर्ज्यानी बालानं रञ्जितकारतसें हे दयेकेगु यानावयाच्वंगु ख। थी-थी राष्ट्रिय, धार्मिक व सामाजिक पर्वय् जुजुपिसं पुनिगु शाही वसत दिजाइन बिइगु ज्या रञ्जितकारतय्सं हे यानावयाच्वंगु खः।

इतिहास

रञ्जितकार अथवा छिपा २५२६ दँ न्ह्य निसें नेपालय् वसोवास याना वयाच्वंगु खः धैगु सिइ दु । लिच्छविकालया ल्वँह पतिइ रंग दय्काः रंगया कर काय्गु परम्परा खने दु। । लिच्छबिकालीन लोह पौयाकथंनं रंजितकारत पुलांपिं वासि खः धैगु प्रमाणित या। भाषावंशावलिइ वँचुगु आदि न्याता रंगया का, कापः आदि छीगु व बुँज्या याय्गु ज्या उक्त बंशावलिइ न्ह्यथनातःगु दु।

स्वयम्भू पुराण कथं महामञ्जुश्रीं स्वनिगःया पुखुया लः चोभाः, क्वेनाया न्हसिकापं पित छ्वया थ्व थाय्यात मनूतय्गु बस्तिया लागिं पाय्छि भाःपिया मनूया बस्ति स्वने धुंका थः नापं झापिं झी नेपाःमिया पूर्वजतय्त मञ्जुपतन (थौंकन्हेया मजिपात) नगर स्थापना याना दिल धका च्वयातःगु दु। थ्व हे मञ्जुपत्तन अपभ्रंश जुया मजिपात जुवन। मजिपातय् रञ्जितकारतय्गु घनाबस्ति आतकं दनिगु हुनिं महामञ्जुश्री व रञ्जितकारतय्गु ऐतिहासिक स्वापू दुगु अनुमान यायेफु। मञ्जुपत्तनया मञ्जुश्री चुकय् पलिस्था यानातःगु निगः चिभाः रञ्जितकारतःसें दयेकातःगु खः । अले २०गु शताब्दीया पूर्वार्धय् मजिपाःया मञ्जुश्री देगःया जिर्णोद्वार ज्या रञ्जितकारतय्सं हे याःगु शिलापत्र आतकं नं देगःया परिसरय् दनि।

स्वयादिसँ

• नेवाः