मम्लुक
मम्लुक (अरबी: مملوك) ९गु निसें १६गु शताब्दीइ युद्धय् बुया इस्लाम धर्म धारण याना मुस्लिम खल़िफ़ा व अय्यूबी सुल्तानया निंतिं ल्वाइपिं मुस्मां दास सेना ख। थ्व सेनायात मेमेगु दासतेत थें न्याइगु व मीगु यासां मम्लुकतेत सेना जुगुलिं शस्त्र-अस्त्र धारण यायेगु अधिकार धाःसा बियातल। ख्रिस्टीनाप मुस्मांतेगु जूगु धार्मिक युद्ध क्रुसेड्सय् माम्लुकतेसं मुस्मांतेगु पक्षं ल्वाना ख्रिस्टीतेत बुकेयात ग्वहालि यात। समयनाप मम्लुकतेगु शक्ति नं अप्वया वन व लिपा मम्लुकतेसं राज्य शासन नं याःगु इतिहास दु गुकिलि मिस्रयात सन् १२५० निसें १५१७ तक्क मम्लूक सल्तनत छगू मुख्य दसु ख।
पृष्ठभूमि
[सम्पादन]मम्लुक व्यवस्था ९गु शताब्दीया उत्तरार्धय् बग्दादया अब्बासी खलिफं न्ह्यथंगु ख। मम्लुक व्यवस्था थ्व स्वया न्ह्यः खलिफा अल मुतासिमं दयेकूगु गुलाम प्रथाया विकशित रुप ख। गुलाम प्रथा ८६०या दशकय् प्यम्ह खलिफातेगु दासद्वारा हत्या धुंका क्वचाल। थ्व हे दास प्रथायागु आधारय् मम्लुक प्रथा न्ह्यथन। मम्लुकतेत इमानदार तयेत युद्धय् बुपिनिगु मचातेत मचाबिले हे ज्वना मुस्मां देका इमित इमिगु खलिफाप्रति इमानदार दयेका तै। अब्बासीतेसं थःगु राज्यया सीमान्त क्षेत्र व नापंया क्षेत्रया काउसेकस (मू रुपं सर्कासियन व ज्योर्जियन), व उत्तरी लागाया कृष्ण सागरया गैह्र-मुस्लिम मनुतेगु मचातेत अथे याना प्रायः यंकूगु खने दु।
मम्लुक व्यवस्थां मम्लुक थुवातेत स्थापित शक्ति संरचनानाप छुं स्वापू हे मदूगु व थःगु मालिक नाप निष्ठावान दास सेना दयेकेयात ग्वहालि यात। गैह्र-मम्लुक सेना थःगु परिवार, थःगु जाति, थःगु थाय् आदिनाप थःगु सुल्तान वा खलिफानाप स्वया अप्व निष्ठावान् जुइगु व सुल्तानतेगु अन्धभक्ति मयाइगु तथ्य व स्वतन्त्र नागरिकं खलिफा व सुल्तानया विरुद्धय् षड्यन्त्र यायेफैगु व नागरिकयात दण्ड बि थाकुइगुलिं थ्व दास सेना खलिफ/सुल्तानया निंतिं छगू तधंगु सैन्य एसेटया रुपय् स्थापित जुल।
संरचना
[सम्पादन]मम्लुकतेत मचाबिले हे ज्वना मिगु याइ। मम्लुक न्याये धुंका इमित काइरोया सितादेलया छाउनीइ लहिनिगु या। मम्लुकतेगु अवस्था अर्थात सामाजिक व राजनैतिक स्वापू व बन्दन मदूगु जूगुलिं इमित आपालं विश्वास या। ममुकतेत न्याये धुंका इमित मुस्मां धर्मय् धर्म परिवर्तन याकिइ। इमित मुस्मां धर्म व सैन्य विद्याया कडा शिक्षा बिया इमित "बांलाम्ह मुस्मां व योद्धा" जुइत प्रशिक्षण याइ। [१] मम्लुकतेगु प्रशिक्षण सिधे धुंका इमित त्वतुसां इपिं इमिगु मालिकया अधीनय् हे जुयाच्वनि। मम्लुक थःगु जीवनय् न्ह्यःने वनेयात इमिगु मालिकया ग्वहालि माला च्वनि। नापं मम्लुक थुवातेगु इज्जत नं इमिसं देकुगु मम्लुकय् निर्भर जुयाच्वनि। छम्ह मम्लुकं थःनापं हे प्रशिक्षण काम्ह मेम्ह मम्लुकनाप धाःसा भातृत्त्व (esprit de corps)या नाता दयाच्वनि। [२]
मम्लुकतेत थः दास जुगुलिइ हे गर्व यायेत स्यना तै। न्याना तःपिं मम्लुकतेसं जक्क मम्लुकतेसं कायेफैगु उच्चतम् कोटी कायेफै। न्यानातःपिं मम्लुक खलिफ, सुल्तानया नापं दैगुलिं लिपा वना मम्लुकतेगु प्रभाव अप्वया वन। लिपा मम्लुक थुलि प्रभावशाली जुल कि स्वतन्त्र मिस्री नागरिकतेसं नं थःगु स्वतन्त्रता त्याग याना मम्लुक दास जुवनिगु अवस्था वल। मम्लुकतेसं अरबी भाषाय् खँल्हाना मिस्री नां तयाः अरबी थें याना च्वनिगु जुवन। गैह्र-अरबी दास जुसां मम्लुकतेत थःगु शक्तिया स्रोत जुगुलिं मुस्मां खलिफा व सुल्तानतेसं इमित ई-ईले तारिफ याइगु या। मम्लुकतेत इमिगु मालिकतेसं “क्रुसेडर व मङ्गोलतेत लिना छ्वइपिं इस्लामया वास्तविक रक्षक” धका सम्बोधन याःगु नं खने दु। [३]
मम्लुकतेत इस्लामय् धर्म परिवर्तन यायेधुंका यक्वयात अश्वरोही सेनाय् प्रशिक्षण बीगु या। मम्लुकतेसं फुरुसिया धाःगु नियम पालना यायेमा गुकिलिं इमित शौर्य, दया आदि नैतिक व अश्वरोही रणनीति, अश्वरोहण कला, धनुर्विद्या व घा लंकिगु आदि पाठ स्यनि।
मम्लुकत थःगु दुर्गय् दुने च्वनि व प्रायः ई थः दथुइय् हे च्वनि। इमिगु मनोरञ्जनय् वाया म्होय् नं निकः कासा धेधेबल्ला दसु धनुकाण्ड व अश्वकला आदि ला। न्हुम्ह मम्लुकयागु भर्ती व प्रशिक्षणं मम्लुक प्रथा म्वाका तल।
सैन्य शक्तिइ मेमेपिं सैन्य वल थें जुसां मम्लुकत सुल्तानया दासया रुपय् हे परिचालित जुइ। मम्लुकया देय्या समाजय् थःगु अस्तित्व दैमगु व सुल्तानया पिनेया शक्तिया रुपय् जक्क स्थापित जुया च्वनि। सुल्तानतेसं इमित थःगु प्रत्यक्ष हुकुमय् तयातै व स्थानीय खलःतेगु ल्वापुइ इमित छ्येलिगु या। सुल्तानया इच्छा कथं सुल्तानं इमित मुस्मां साम्राज्यया न्ह्यागु नं थासय् छ्वेफु।
सुल्तानतेगु दक्ले अप्व मम्लुक दःसां रजौटात दसु अमिरतेसं नं थःगु मम्लुक तैगु या। लिपा जुजुं यक्व मम्लुकत मुस्मां साम्राज्यय् तःधंगु पदय् आसीन जुवन व सेनाया नेतृत्त्व नं अधिग्रहण यायेगु क्षमता तल। मम्लुकया प्रारम्भिक प्रथाकथं मम्लुक अबुया काय्नं थःगु अबुया पद काये मछिं व काय्नं हानं मम्लुक प्रशिक्षण कायेमा। तर लिपा वना मम्लुकत शक्तिया नापं थ्यने धुंका थ्व नियम हिला मम्लुकतेगु पद नं जहानिंया जुवन। शक्तिया नापंया च्वनिगु थन्यापिं मम्लुकतेसं थःगु स्वापू नं बल्लाका यंकल व लिपा मम्लुकत छगू शक्ति केन्द्रया रुपय् पलिस्था जूवन।
अटोमान साम्राज्यय् जानिसेरीतेगु नं थन्यागु हे हिउपा वःगु खने दु।
स्वयादिसँ
[सम्पादन]लिधंसा
[सम्पादन]- ↑ Behrens-Abouseif, Doris. Cairo of the Mamluks : A History of Architecture and Its Culture. New York: Macmillan, 2008.
- ↑ Behrens-Abouseif, Doris. Cairo of the Mamluks : A History of Architecture and Its Culture. New York: Macmillan, 2008.
- ↑ Behrens-Abouseif, Doris. Cairo of the Mamluks : A History of Architecture and Its Culture. New York: Macmillan, 2008.
विकिमिडिया मंका य् थ्व विषय नाप स्वापु दुगु मिडिया दु: Mamluks |