भारोपेली भाय् माचाछि
भारोपेली भाषा परिवार हलिंया छगू मू भाषा परिवार ख। हिन्द-यूरोपीय (या भारोपीय) भाषा-परिवार संसारयाउ तरंऊ भाषा परिवार (यानी कि सम्बंधित भाषायाउ समूह) खः। हिन्द-यूरोपीय (या भारोपीय) भाषा परिवारय् विश्वयाउ सैंकड़ों भाय् व बोलि सम्मिलित दु। आधुनिक हिन्द यूरोपीय भाय् खय् : हिन्दी, उर्दू, अंग्रेज़ी, फ़्रांसिसी, जर्मन, पुर्तगाली, स्पैनिश, डच, फ़ारसी, बांग्ला, पंजाबी, रूसी, इत्यादि भाषा ला। थुपिं फुक्कं भाषापीँ छौ आदिम भाषा न वऊ खः, थ्वित आदिम-हिन्द-यूरोपीय भाषा धका ना ब्युसाँ ज्यु। थो संस्कृत नाप येको मिलेजु ।
वर्गीकरण
[सम्पादन]
रोमान्स भाय्पुचः: स्पेनी भाय् पोर्चुगिज भाय् फ्रेञ्च भाय् जर्मनिक भाय्पुचः: अंग्रेजी भाय् दच भाय्
भारोपेली भाषापुचःया थीथी उपपुचलय् १०ता मू कचा दु। देविद एन्थोनि कथं, थ्व भाय्तेगु उद्गम तिथि अनुसार थ्व भाय्पुचः क्रमशः थ्व कथं दु:[१]
- एनातोलियन भाय्पुचः (एसिया माइनर), दकलय् पुलांगु कचा। उद्गम करिब ४२००इपूइ जूगु।[१] लुवियन/हिताइतय् ब्यागलं खँग्वःत सेमितिक अकेदियन (पुलां असिरियन) ग्रन्थय् १९-२०शदी इपूइ खंगु व हित्ताइत ग्रन्थय् करिब १६५०इपू निसें खनेदूगु;[२][३] लिपांगु पूरातनकालय् (Late Antiquity) थ्व भाय्पुचःया भाय्त लोप जूगु।
- तोकारियन भाय्पुचः उद्गम करिब ३७००इपूस जूगु,[१] आंशिक रुपय् निता भाषिका- तर्फानियन (Turfanian) व कुचियन (Kuchean)य् ल्यनाच्वंगु दसु करिब ६गू निसें ९गू शदी इसंय् लूगु। पुलां तर्कभासय् संगु उइगुर खागनेतं थ्व भाय्तेत सिथय् लाकूगु। करिब १०गू शदी इसंय् लोप जूगु।
- जर्मनिक भाय्पुचः (प्रोटो-जर्मनिक भासं), करिब ३३००इपूइ न्ह्यथंगु,[१] दकलय् पुलां दसु रुनिक (runic) च्वखँय् लूगु। थ्व च्वखँ करिब २गू शदी इसंया ख। दकलय् पुलांगु स्पष्ट व एकरुपी च्वखँ ४गू शदीया गोथिक भाय्या च्वखँय् लूगु। पुलां अंग्रेजी पाण्डुलिपिया परम्परा करिब ८गू शदी निसें खनेदूगु।
- इतालिक भाय्पुचः, थ्व भाय्पुचलय् लातिन भाय् व लातिनं बुयावःगु भाय्त (रोमान्स भाय्पुचः) ला। थ्व भाय्पुचः करिब ३००० इपूस खनेदत,[१] थ्व भाय्पुचःया ७गू शदी इपू निसेंया दसुत लूगु दु।
- केल्तिक भाय्पुचः, प्रोतो-केल्तिक भासं करिब ३०००इपूस उत्पत्ति जूगु।[१] गौलिश (Gaulish) च्वखँ करिब ६गू शदी इपू निसें दूगु; केल्तिबेरियन भाय् (Celtiberian language) करिब २गू शदी इपू निसें दूगु; विकासोन्मुख आइरिस (Primitive Irish)या Ogham inscriptionत ५गू शदी इप्सं निसें दूगु, दकलय् न्हापांगु पुलां वेल्शया च्वखँ ८गू शदी इपूइ दूगु।
- आर्मेनियन भाय्, करिब २८००इपूस खने दूगु।[१] लिपि करिब ५गू शदीइ खनेदूगु।
- बाल्तो-स्लाभिक भाय्पुचः, करिब २८००इपूस उत्पत्ति जूगु,[१] यक्व भारोपेली भाषाविद्तेगु अनुसार[४] थ्व छगू फाइलोजेनेतिक इकाइ (phylogenetic unit) ख, छुं विज्ञ अनुसार थ्व समानता ताःईतक्कया भाय्-स्वापूं जूगु ख।
- स्लाभिक भाय्पुचः (प्रोतो-स्लाभिक भासं उत्पति जूगु), ९गू शदी इसं निसेंया दसु दूगु (थ्व स्वया प्राचीन दसू स्लाभिक रुन व पुलां चर्च स्लाभोनिकय् दयेफूगु)
- बाल्तिक भाय्पुचः, attested from the 14th century AD; for languages attested that late, they retain unusually many archaic features attributed to Proto-Indo-European (PIE).
- हेलेनिक भाय्पुचः, emerged around 2500 BC.[१] Fragmentary records in Mycenaean Greek from between 1450 and 1350 BC have been found.[५] Homeric texts date to the 8th century BC. (See Proto-Greek, History of Greek.)
- इन्दो-इरानियन भाय्पुचः, emerged around 2200 BC,[१] attested circa 1400 BC, descended from Proto-Indo-Iranian (dated to the late 3rd millennium BC).
- इन्दो-आर्यन भाय्पुचः (दार्दिक भाय्पुचःनापं), attested from around 1400 BC in Hittite texts from Asia Minor, showing traces of Indo-Aryan words.[६][७] Epigraphically from the 3rd century BC in the form of Prakrit (Edicts of Ashoka). The Rigveda is assumed to preserve intact records via oral tradition dating from about the mid-2nd millennium BC in the form of Vedic Sanskrit.
- इरानियन भाय्पुचः वा इरानिक, attested from roughly 1000 BC in the form of Avestan. Epigraphically from 520 BC in the form of Old Persian (Behistun inscription).
- नुरिस्तानी भाय्पुचः
- अल्बानियन भाय्, attested from the 14th century AD; Proto-Albanian language likely evolved from Paleo-Balkan predecessors.[८][९]
लिधंसा
[सम्पादन]- ↑ १.०० १.०१ १.०२ १.०३ १.०४ १.०५ १.०६ १.०७ १.०८ १.०९ Anthony 2007, p. 100.
- ↑ https://web.archive.org/web/20170203061604/http://www.leidenuniv.nl/en/researcharchive/index.php3-c=178.htm
- ↑ https://web.archive.org/web/20131202224845/http://oi.uchicago.edu/pdf/ar/61-70/65-66/65-66_CHD.pdf
- ↑ such as Schleicher 1861, Szemerényi 1957, Collinge 1985, and Beekes 1995
- ↑ Tablet Discovery Pushes Earliest European Writing Back 150 Years.
- ↑ "Indian History".
- ↑ http://www.ancient.eu.com/Mitanni/
- ↑ Of the Albanian Language. William Martin Leake, London, 1814.
- ↑ The Thracian language. The Linguist List. 2008-01-27 कथं। “An ancient language of Southern Balkans, belonging to the Satem group of Indo-European. This language is the most likely ancestor of modern Albanian (which is also a Satem language), though the evidence is scanty. 1st Millennium BC – 500 AD.”
 |
विकिमिडिया मंका य् थ्व विषय नाप स्वापु दुगु मिडिया दु: Indo-European languages |