पापाहानाउमोकु
| पापाहानाउमोकु | |
|---|---|
| प्रकृति माता, धर्ती माता | |
| या दुजः | |
| Consort | वाकेया |
| Offspring | होओहोकुकालानी |
पापाहानाउमोकु (प्रायः चिहाकलं पापा धाइ) प्राचीन हवाईवासीतेगु धर्म व पौराणिक बाखनय् छम्ह देवी व पृथ्वी मां ख। वय्कःयात आकाश द्यः वाकिया (वा वाकेया) (Wākea)या कलाःया रुपय् हवाईतेगु आदिवासी धर्मया जपय् उल्लेख यानातःगु दु। इमिगु म्ह्याय् सुन्दरी देवी होओहोकुकालानी (Hoʻohokukalani) ख: थ्व देवी नं छगू मिथकया मू पात्र ख। पापायात आः नं गुलिखे हवाईवासीतय्सं विशेष यानाः मिसातय्सं सृष्टिया न्हापांम्ह शक्तिया रुपय् पुजा यानाच्वंगु दु। वय्कःयाके जीवन बीगु व वासः यायेगु/लंकिगु शक्ति दु धैगु विश्वास दु। उत्तरपश्चिमी हवाई टापुया समुद्री राष्ट्रिय स्मारकया नां सन् २००७इ पापाया सम्मानय् पापाहानाउमोकुआकेया समुद्री राष्ट्रिय स्मारक (Papahānaumokuākea Marine National Monument) धकाः तःगु दु।
बाखँ
[सम्पादन]प्राचीन मिथक कथं, पापा काहिको द्यःया काय् वाकियाया कलाः खः। वाकेआ हवाई धर्मय् सर्गः अबु ख व मिजंया सृजनात्मक शक्तिया मूर्त रुप ख। वय्कः व पापा दैवीय मिजं व मिसाया प्रतिनिधित्व खः। इपिं नापं जानाः हवाई टापु दयेकल व हवाई प्रमुख व कुलीनतेगु पुर्खा जुल। बाखँकथं पापाया दकलय् महत्त्वपूर्ण सन्तानय् हवाई टापु, माओइ, ओआहु व कवाइ टापु ला। हवाईया नायःतसें थः पापाया वंशज जूगु दाबी याःसें थः दैवीय धकाः विश्वास यानातल।
वाकेया व पापाया दकलय् नांजाम्ह मचायात होओहोकुकालानी ख। हवाईया नांजाःगु मिथक बाखँ कथं कथं होओहोकुकालानी व वाकेयाया दथुइ लिपा मतिना जुल। होओहोकुकालानीं सीम्ह मचा बुइकूबलय् पापां मचाया नां हालोआ (Hāloa) तयाः वयात नायुगु चाय् थुनाबिल; उगु थासं न्हापांगु तारो पिहां वल धैगु बाखँ दु। होओहोकुकालानी हाकनं थः अबुनाप स्वापू तल, व छम्ह म्वानाच्वंम्ह मचा बुल, गुकिया नां नं हालोआ हे तल।
पुज्यायेगु परम्परा
[सम्पादन]पापायात पुज्यायेत छगू मिसातेगु देगलय् पुज्याइ गुकियात हेले ओ पापा (Hale o Papa) धाइ। हेले ओ पापा प्रायः लुआकिनी (Luakini) , वा "मिजंतेगु देगः" (आधिकारिक समारोहया थाय्, गुकियात मू कथं द्यः कु व लोनोयात देछाना तइ) नाप स्वापू तया दयेकिगु या। यद्यपि यक्व भक्ततेसं थ्व देगःत ब्यागलं दयेफु धकाः नं विश्वास याइ।
अलोहा आइना (Aloha ʻĀina) आन्दोलनय् पापायात प्रायः छम्ह केन्द्रिय व्यक्तित्वया कथं कायेगु या। वय्कःया आत्मा जीवनदायी, मतिना याइम्ह, क्षमा याइम्ह पृथ्वीया आत्मा खः गुम्हेस्यां मनुया जीवनयात पोषण याइ धाइगु इमिगु विश्वास दु। अले थ्व देवीयात मानव जातिया दुष्कर्मं दुर्व्यवहार यानाच्वंगु दु व विशेष यानाः प्रकृतिया ह्रासया सन्दर्भय् वय्कःयात लुमंकेगु या।