झिंस्वंगू ग्रन्थ
झिंस्वंगू ग्रन्थ वा शिसान जिङ्ग (पारम्परिक चिनिया लिपिः 十三經, सरलीकृत चिनिया लिपि: 十三经, पिन्यिन: Shísān Jīng) कन्फ्यूशियसया परम्पराय् च्वयातःगु १३गू प्राचीन ग्रन्थतेगु पुचः ख। थ्व सफूपुचःयात सोङ्ग राजवंश कालया चिनिया प्रशासनिक परिक्षाया आधारया रुपय् नालातःगु इतिहास दु। नापं, पूर्व एशियन तजिलजि व विचारधाराय् थ्व सफूपुचलं छगू महत्वपूर्ण भूमिका म्हितूगु दु।[१]थ्व पुचलय् प्यंगू सफू व न्यागू ग्रन्थया सकल सफू दुथ्याःगु दःसां थ्व सफूतेत ब्यागलं ब्वयातःगु दु।
धलः
[सम्पादन]थ्व ग्रन्थावलीइ दुथ्याःगु सफूत थ्व कथं दु:
- यिजिङ्ग (易經 Yìjīng) वा हिउपाया ग्रन्थ। थ्व शास्त्रीय चिनिया ग्रन्थय् भविष्यय् बांलाःगु व बांमलाःगु खँ अनुमान यायेत प्राचीन चिनिया गुरुतेसं छ्यलातःगु छगू कथित भविष्यवाणीया सफू खः। थ्व सफूयात हान राजवंश निसें "न्यागु शास्त्रीय ग्रन्थ"य् दुथ्याःगु दु। थ्व सफूलि वस्तुतेत व्यवस्थित रूपं वर्णित यायेत प्रतीकतेगु उपयोग याःगु दु। थुकिलि चिनिया शास्त्रीय संस्कृतिया दर्शन व ब्रह्माण्ड विज्ञानया अबिलेया चिनिया ज्ञान ब्वयेगु ज्या यानातःगु दु। थुकिया केन्द्रीय विचाः कथं हलिंया सकल चीजय परिचालन/स्थितिया प्रतिनिधित्व यायेत "यिन" व "याङ्ग" चिं तयाः दयेकातःगु हेक्साग्राम छ्येलीगु या। प्राचीन ईलय् थ्व सफूयात भविष्यवक्ता द्यःनाप न्हेसः न्यनेछिंगु व घटना (दसु युद्ध, राजनीतिक परिवर्तन, बुंज्या आदि)या सफलता वा विफलताया भविष्यवाणी यायेफूगु विश्वास अबिलेया चिनिया समाजय् दयाच्वन। थ्व सफूया प्रभाव भविष्यवाणी व अंकशास्त्र तक जक सीमित मजुसें प्राचीन चिनिया दर्शन, धर्म, राजनीति, अर्थशास्त्र, चिकित्सा, खगोल विज्ञान, अंकगणित, साहित्य, संगीत, सैन्य, कला आदिया थीथी पक्ष थ्व सफूलि खनेदु। चिनिया दर्शनया यिन व याङ्गया अन्तर्निहित स्वभावया बारेय् नं थ्व सफूलि च्वयातःगु दु। थ्व सफूया स्वंगु संस्करण: लियानशान, गुइजाङ्ग व झोउई दूगु विश्वास दु। "लियानशान" व "गुइजाङ्ग" वर्तमानय् लुप्त जुइधुंकल व थ्व सफूया "झोउई" छगू जक ल्यंगु संस्करण ख। चिनिया किंबदन्तिकथं थ्व सफू झोउ राजवंशया जुजु वेनं मुंकातःगु सफूया च्वखँय् आधारित दु, व पश्चिमी झोउ राजवंशनापंया थासय् थ्व सफू च्वःगु खः।
- शुजिङ्ग (書經 Shūjīng) वा दस्ताबेजतेगु सफू ।
- शिजिङ्ग (詩經 Shījīng) वा चिनाखँया ग्रन्थ ।
- सान्लि (三禮 Sānlǐ): वा संस्कारया स्वंगू ग्रन्थ
- झोउलि(周禮) झोउ राजवंशया संस्कार
- यिलि (儀禮 Yílǐ) - समारोह व रितितेगु सफू ।
- लिजि (禮記 Lǐjì): रितिरिवाजया सफू।
- वसन्त व शरद ऋतुया इतिहासय् आधारित टीका
- झुओया टीका व झुओझुआन (左傳 Zuǒzhuàn)
- yangगोङ्गयाङ्गया टीका वा गोङ्गयाङ्ग झुआन (公羊傳 Gōngyáng Zhuán)
- गुलिआङ्गया टीका वा गुलिआङ्ग झुआन (穀梁傳 Gǔliáng Zhuán)।
- लुन्यु (論語 Lúnyǔ)।
- शियाओजिङ्ग (孝經 Xiàojīng)
- यरया (爾雅, Erya), खँग्वःधूकु व हलिंसफू
- मेङ्गजी (孟子 Mèngzǐ) ।
इतिहास
[सम्पादन]सफूपुचःयात चीनय् "शास्त्रीय वा क्लासिक" ग्रन्थया रुपय् वर्णन यायेगु परम्परा ल्वापूमि राज्यतेगु कालं निसें हे खनेदु। झुआङ्गजिया विवरणय् कन्फ्युसियसं लाओजियात "जिं खुगु शास्त्रीय ग्रन्थ अध्ययन यायेधुन:" धकाः कनातःगु दु, थ्व खुगु शास्त्रीय ग्रन्थतेत अंग्रेजीइ ओद्स, दकुमेन्त्स, राइत्स, म्युजिक, चेञ्जेस, स्प्रिङ्ग एन्द अतम एनल्स धकाः भाय्हिलातःगु दु।[२] थ्व खुगू च्वज्या, अतः, ३गू शताब्दी इपूया इलय् हे शास्त्रीय ग्रन्थ धकाः नालातःगु खनेदु। थ्व ग्रन्थपुचलय् म्युजिक/संगीतया सफू धाःसा चिन एकिकरणया संक्रमणकालय् तनाःवन व हान राजवंशया कालय् लुप्त जुल। शेष न्यागु शास्त्रीय ग्रन्थ चिनिया परम्पराय् कन्फ्यूशियसं सम्पादन यानादीगु धैगु मान्यता दु। हान व स्वंगु राजतन्त्रया कालय् प्राप्त अभिलेखतय्सं "न्हेगु शास्त्रीय ग्रन्थ "या खँ च्वयातःसां उमिसं ग्रन्थपिनिगु नां ब्यागलं कनामतः। ताङ्ग राजवंशया कालखण्ड तक थ्व सफूपुचः परिमार्जित जुसें गुंगू प्राचीन ग्रन्थया रुपय् प्रसिद्ध जुल। गुंगू ग्रन्थय् दुथ्याःगु सफूतेगु नामय् धाःसा मतभेद दयाच्वन। काइचेङ्ग ल्वहँ ग्रन्थ (८३३-८३७८)य् झिन्निगु ग्रन्थ दुथ्याना तलः। थ्व पुचलय् मेङ्गजी त्वता च्वसं ब्वयातःगु सकल सफू दुथ्याना तल। सोङ्ग राजवंशया इलय् "झिंस्वंगू ग्रन्थ"य् दुथ्याःगु सफूतेगु ल्या व पहिचानय् एकरुपता वलः। झिन्स्वंगू ग्रन्थया पाठ प्रशासनिक परिक्षाय् न्हेसःया कथं छ्येलीगु व थ्व परीक्षा पास यायेत सामान्यतया ६,००,०০০+ आखः वा खँग्वः फुकं लुमंकेमागु चलन सोङ्गकालीन चीनय् दयाच्वन।