जेम्स क्लर्क म्याक्सवेल
जेम्स क्लर्क म्याक्सवेल FRS एफआरएसइ (१३ जुन १८३१ – ५ नोभेम्बर १८७९) छम्ह स्कटिश भौतिकशास्त्री व गणितज्ञ ख गुम्हेस्यां विद्युत चुम्बकीय विकिरणया शास्त्रीय सिद्धान्तया प्रतिपादन यानादिल। थ्व सिद्धान्त विद्युत, चुम्बकीयता व जःयात छगू हे फेनोमेननया थी-थी अभिव्यक्तिया रुपय् वर्णन याःगु न्हापांगु सिद्धान्त ख। विद्युत चुम्बकीयताया निंतिं म्याक्सवेलया समीकरणं भौतिक शास्त्रय् निक्वःगु महान एकीकरण प्राप्त यात। थ्व स्वया न्हापा आइज्याक न्युटनं न्हापांगु एकीकरण यानादीगु ख। म्याक्सवेलं स्ट्याटिस्टिकल यान्त्रिकया ख्यः निर्माणय् मू भूमिका म्हितादिल । [१]
सन् १८६५इ " ए डाइनामिकल थ्योरी अफ द इलेक्ट्रोम्याग्नेटिक फिल्ड " प्रकाशन याना म्याक्सवेलं विद्युत व चुम्बकीय क्षेत्र जःया गतिइ न्ह्याइगु तरंगया रुपय् अन्तरिक्षय् यात्रा याइगु क्यनादिल। वय्कलं जःयात छगू माध्यमया उतारचढाव ख व थ्व हे माध्यम विद्युत व चुम्बकीय घटनाया कारक खःगु प्रस्ताव यानादिल । [२] जः व विद्युतीय घटनाया एकीकरणं वय्कलं रेडियो तरंगया अस्तित्वया भविष्यवाणी यानादिल, व थ्व वैज्ञानिक च्वसुइ वय्कःया समीकरणया अन्तिम संस्करण दु, गुकिलि वय्कलं सन् १८५६ निसें ज्या यानादिल। [३] वय्कःया समीकरणया लिच्वः कथं, व वय्कःया मेमेगु योगदान गथेकि नेटवर्क समस्या व लिनियर कन्दक्तरयात संकेगु छगू प्रभावकारी विधि न्ह्यथनेगु ज्या आदिया आधारय् वय्कःयात आधुनिक विद्युत इन्जिनियरिङया क्षेत्रया पलिस्थामिया रुपय् कायेगु या। [४] सन् १८७१य् म्याक्सवेल भौतिक शास्त्रया न्हापांम्ह क्याभेन्डिश प्रोफेसर जुयादिल व वय्कलं थन सन् १८७९तक सेवा यानादिल।
म्याक्सवेलं दकलय् न्हापां म्याक्सवेल–बोल्ट्जम्यान वितरण, ग्यासया काइनेतिक सिद्धान्तया पक्षया वर्णन यायेगु छगू तथ्यांकीय माध्यम प्रतिपादित यानादिल। थुकिलि वय्कलं थःगु करियरया दथुइ छुं छुं थासय् ज्या यानादिल। [५] वय्कः सन् १८६१य् न्हापांगु टिकाउ रंगीन फोटो किपा न्ह्यब्वःगुलिं नं नांजाः, व वय्कलं छुं नं रंग स्वंगु प्राथमिक रंगया मिश्रणं दयेकेछिं धका क्यनादिल। थथे ह्याउँगु, ह्याउँगु व वँचुगु रंगया आधारय् मेमेगु रंग दयेकीगु आधारय् रंगीन टेलिभिजन विकशित जुल। [४] वय्कलं यक्व तांतेगु रड-एण्ड-जोइन्ट फ्रेमवर्क ( ट्रस )या कठोरताया विश्लेषण यायेगु ज्या नं यानादिल। वय्कलं आधुनिक आयामिक विश्लेषणया परिकल्पना यात अले मापनया सिजिएस प्रणालि स्थापित यायेत ग्वाहालि यानादिल । [६] [७] [८] वय्कःयात केओस दकलय् न्हापां थुइकूम्ह व बतरफ्लाइ इफेक्तयात दकलय् न्हापां बः बियादीम्ह धकाः श्रेय बियातःगु दु। [९] [७] वय्कलं पाय्छि जुइक प्रस्ताव यानादिल कि शनिया चक्र यक्वं असंलग्न चिचिधंगु कुचां दयेकूगु खः । [१०] वय्कःया १८६३या शोधपत्र अन गभर्नर्स नियन्त्रण सिद्धान्त व साइबरनेटिक्सया निंतिं छगू महत्त्वपूर्ण आधारया रुपय् ज्या याइ, व थ्व शोधपत्र नियन्त्रण प्रणालीया दकलय् न्हापांगु गणितीय विश्लेषण नं ख। [११] [१] सन् १८६७इ वय्कलं म्याक्सवेल्स दिमन नांया चिन्तन प्रयोगया प्रस्ताव तयादिल। [१२] सन् १८६७या थःगु मौलिक शोधपत्र अन द डाइनामिकल थ्योरी अफ ग्यासय् वय्कलं छगू भिस्कोइलास्टिक पदार्थया व्यवहारया वर्णन यायेत म्याक्सवेल मोडेल न्ह्यथनादिल व छगू माध्यमय् तापया ढुवानीया वर्णन यायेत म्याक्सवेल-क्याटानियो समीकरणया उत्पत्ति यानादिल। [१३]
वय्कःया शोधं आधुनिक भौतिक शास्त्रया युगया शुरुवात यायेत ग्वाहालि यात, सापेक्षता थें न्याःगु ख्यःया जग तल। सापेक्षता खँग्वः नं वय्कलं हे भौतिक शास्त्रय् दुथ्याकल, [७] व नापं क्वान्टम फिजिक्स खँग्वः नं वय्कःया हे देन ख। [१] [१४] यक्व भौतिक विज्ञानीतेसं म्याक्सवेलयात २०गु शताब्दीया भौतिक विज्ञानय् दकलय् अप्व प्रभाव दुम्ह १९गु शताब्दीया वैज्ञानिकया रुपय् काइ। विज्ञानय् वय्कःया योगदानयात यक्व मनुतेसं आइज्याक न्यूटन व अल्बर्ट आइन्स्टाइनया योगदानया दर्जाय् कायेगु या। [१५] म्याक्सवेलया जन्मन्हिया शताब्दीइ आइन्स्टाइनं वय्कःया ज्यायात "न्युटनया ई निसें भौतिक विज्ञानं अनुभव याःगु दकलय् गहन व दकलय् फलदायी" धकाः वर्णन यानादिल। [१६] सन् १९२२य् आइन्स्टाइनं क्याम्ब्रिज विश्वविद्यालय भ्रमण याःगु इलय् आइन्स्टाइनयात वय्कःया होस्टं आइन्स्टाइन न्यूटनया ब्वलय् दनादीया तःधंगु ज्या यानादीगु धकाः धयादीबिले आइन्स्टाइनं लिसः कथं "मखु। जि म्याक्सवेलया ब्वहलय् दनाच्वना।" धका धयादीगु खँ नं म्याक्सवेलया योगदानयात उजागर याइ। टम सिगफ्राइडं म्याक्सवेलयात "शताब्दीइ छक्वः वइपिं प्रतिभाशालीत मध्ये छम्ह गुम्हेस्यां थःगु जःखःया स्वया तीव्र इन्द्रियं भौतिक संसारयात अनुभूति याइ" धकाः वर्णन यानादिल। [१७]
लिधंसा
[सम्पादन]- ↑ १.० १.१ १.२ Mahon 2003.
- ↑ "A dynamical theory of the electromagnetic field": 459–512. DOI:10.1098/rstl.1865.0008. (This article accompanied an 8 December 1864 presentation by Maxwell to the Royal Society. His statement that "light and magnetism are affections of the same substance" is at page 499.)
- ↑ (2015-04-13) "'…a paper …I hold to be great guns': a commentary on Maxwell (1865) 'A dynamical theory of the electromagnetic field'": 20140473. DOI:10.1098/rsta.2014.0473.
- ↑ ४.० ४.१ (2010) “James Clerk Maxwell: The Founder of Electrical Engineering”, 2010 Second Region 8 IEEE Conference on the History of Communications, 1–7. DOI:10.1109/HISTELCON.2010.5735323. Cite error: Invalid
<ref>tag; name ":5" defined multiple times with different content - ↑ Johnson, Kevin. Kinetic Theory of Gases (en).
- ↑ The International System of Units (SI) (in en).
- ↑ ७.० ७.१ ७.२ Everett, Francis. James Clerk Maxwell: a force for physics (en-GB). Cite error: Invalid
<ref>tag; name ":2" defined multiple times with different content - ↑ Bramwell, Steven T.. "The invention of dimension" (in en).
- ↑ Hunt, Brian R.. "Maxwell on Chaos".
- ↑ Bittanti, Sergio. "James Clerk Maxwell, a precursor of system identification and control science" (in en).
- ↑ Mayr, Otto. "Maxwell and the Origins of Cybernetics".
- ↑ Hemmo, Meir. Maxwell's Demon.
- ↑ Christov, Ivan C.. Maxwell's "other" equations (en).
- ↑ Qadir, Asghar. "Sesquicentennial of the presentation by James Clerk Maxwell of his paper "A Dynamical Theory of the Electromagnetic Field" to the Royal Society of London".
- ↑ Tolstoy, Ivan (1981). James Clerk Maxwell : a biography. Chicago: University of Chicago Press.
- ↑ Error on call to Template:cite web: Parameters url and title must be specifiedMcFall, Patrick. . maxwellyear2006.org.
- ↑ Siegfried, Tom (2006). A Beautiful Math: John Nash, Game Theory, and the Modern Quest for a Code of Nature. Joseph Henry Press.