कँय्‌ युग

कँय् युग मनू विकासक्रमया छगू युग ख। थ्व युगय् मनूतेसं ल्वहँ नापं धातुया छ्यला याये सयेकल। थ्व युगय् मनूतेसं कँय् छ्येला थीथी ज्याभः, ल्वाभः आदि दयेकल। थ्व युग नः युग वयेधुंका क्वचाल। कँय् निता धातु, ली व जस्ता ल्वाकछ्याना दयेकी। कँय् धातुइ साधारन कथं गुता भाग ली व छता भाग जस्ता जुइ। कँय् युग हलिमय् मूलतः एसिया, अफ्रिका व युरोपय् खनेदत।

धातुया छ्यला

कँय् युगया लहनातेसं कँय्या उगु ईले उपलब्ध मेमेगु धातु स्वया छाःगु व अप्व टिकाउ गुणया कारणं प्राविधिक फाइदा बिल। बँय् दइगु नँ प्राकृतिक रुपं यक्व दःसां, नँ नाइकेत माःगु तच्वःगु क्वाजः (1,250 °C (२,२८० °F))या कारणं व न नाप ज्या यायेत अप्वः थाकुइगु कारणं नया छ्यला २गु सहस्राब्दी इपूया अन्त्य तक सामान्य कथं मजु। टिनया म्ह्वः नाइगु फुति 232 °C (४५० °F) व सिजःया मध्यम नाइगु फुति 1,085 °C (१,९८५ °F)या कारणं थुपिं निगुलिं धातुतेत छ्यलीगु नवपाषाणकालीन भट्टीया क्षमता दत। थ्यं-मथ्यं ६०००  इपूया इलय् छुं लहनातेसं म्ह्वतिं नं ९०० से (१६५० फ) तापक्रम उत्पादन यायेगु क्षमता दयेकल।

युरोप व एसिया माइनरय् धातु विज्ञानया प्रसार —दकलय् खिउँगु थाय् दकलय् पुलांगु ख।

कँय् युगया विशेषता कँय्या व्यापक छ्येलेज्या ख। यद्यपि कँय् प्रविधिया म्हसीका व विकास सर्वव्यापी रुपं समकालीन मजू। प्यंगूगु सहस्राब्दी ईसापूर्वया मध्यपाखे हे उत्तरी काउकशसया माइकोप तजिलजिइ कँय् स्वतन्त्र रुपय् दयाच्वंगु लुइकूगु दु। थ्व दसिं इमित मनूया इतिहासय् दकलय् पुलांगु कँय् दयेकामिया थासय् पलिस्था याइ। अथे जुसां, मायकोप तजिलजिइ आर्सेनिकल कँय् जक दूगु खः। मेगु लागाय् थीथी ईलय् कँय् व थुकिया नाप स्वापू दूगु प्रविधिया विकास जुल। टिन कँय् प्रविधिया निंतिं व्यवस्थित प्रविधि माः: दसु टिनयात बँ म्हुया लिकायेमाः (मुख्य रुपं टिन अयस्क क्यासिटेराइटया रुपय्) व ब्यागलं नायकेमाः, अनंलि क्वाःगु सिजः तयाः कँय् मिश्र धातु दयेकेमाः। कँय् युग धातुया ब्यापक छ्येलेज्या व व्यापारिक संजालया विकासया ई ख।

२०१३ या छगू रिपोर्टं दकलय् न्हापांगु टिन-मिश्र धातुया कँय् ५ गूगु सहस्राब्दी ईसापूर्वया मध्यपाखेया पाता खः धकाः सुझाव ब्यूगु दु। प्लोचनिक, सर्बियाया छगू विन्चा तजिलजि थासं थ्व लूगु ख। यद्यपि थ्व तजिलजियात पारम्परिक रुपय् कँय् युगया कथं कायेगु मया; तर पाताया तिथियात कयाः विवाद दु ।

स्वयादिसँ

• विकासक्रम
• लहना
• ल्वहँ युग
• न युग