नागार्जुन

नागार्जुन
Golden statue of Nagarjuna at Samye Ling Monastery.
बूगु	ca. 150 CE दक्षिण भारत
मदूगु	ca. 250 CE भारत
प्रसिद्धि	मध्यमकया पलिस्थामि
ज्या	बुद्ध धर्मया धर्मगुरु
धर्म	बुद्ध धर्म

नागार्जुन (सँदेय् भाषा: ཀླུ་སྒྲུབ་ क्लु स्ग्रुब, चिनिया भाषा: 龍樹, सिंहल भाषा නාගර්පුන) (करिब 150–250 इसं ) बुद्ध धर्मय् बुद्ध धुंकाया दकले महत्त्वपूर्ण ऐतिहासिक अस्तित्व दूम्ह विचारकय् छम्हया रुपय् नालेगु या। वसपोलया शिष्य आर्यदेव नाप वसपोलं महायान बुद्ध धर्मया मध्यमक वाद पलिस्था यानादिगु ख। नागार्जुनयात प्रज्ञापारमिता सुत्रया चिन्तन विकास यानादिम्हया रुपय् नं नालेगु या। वसपोल नालन्दाया नायः जुयादिबिलय् रसायनय् थी-थी च्वखँ नं च्वयादिल।

रचना

वय्‌कःया दकलय् नांजाःगु च्वसु माध्यमिक कारिका नापं वय्‌कःया मेमेगु च्वसुलि - युक्तिशतिका, शून्यतासप्तति, प्रतीत्यसमुत्पादहृदय, महायानविंशिका, विग्रहव्यावर्तनी, प्रज्ञापारमिताशास्त्र व दशभूमि विभाषाशास्त्रया टीका ला। सँदेय् भाषाय् "प्रमाणविघटन" (गुकिलि न्यायशास्त्रया षोडश पदार्थया खंडन यानातःगु दु) व चिनिया भाषाय् उपाय कौशल्य हृदय (गुकिया अनुवादकाल ४७२ ई. व कार्यविषय शास्त्रार्थ ख) नागार्जुनया रचनाया रुपय् नालिगु या।

नागार्जुनया नांजाःगु ग्रन्थ थ्व कथं दु-

• प्रमाणविघटन वा प्रमाणविध्वंसन, गुकिलि गौतमया षोडश पदार्थया रूप तथा लक्षणया खंडन याःगु दु। थुकिया संस्कृत मूल मलुसां सँदेसय् थुकिया मूल तथा टीकाया अनुवाद दु।
• उपायकौशल्यहृदय शास्त्र, गुकिलि प्रतिवादीइ विजय कायेत जाति, निग्रह-स्थान आदि शास्त्रार्थया न्याय परिचित उपायतयेगु विशिष्ट वर्णन यानातःगु दु।
• विग्रह व्यावर्तनी, ७२ कारिकाय् निबद्ध थ्व ग्रन्थ मूल संस्कृत व सँदेय् भासय् अनुवाद निता हे रुपय् दयाच्वंगु दु। बौद्धन्यायया जानकारीया निंतिं नां जा।
• युक्तिषष्टिका, गुकिया यक्व श्लोक बौद्ध ग्रंथय् प्रमाणया दृष्टिं उद्घृत याइ।
• सुहृल्लेख, मूल संस्कृत ग्रन्थ मदूगुलिं थ्व विषयया जानकारी तिब्बती अनुवादं जु। नागार्जुनं थ्व पत्रं थःगु सुहृद् यज्ञश्री शातवाहनयात परमार्थ तथा व्यवहार की शिक्षा ब्युगु दु।
• चतु:स्तव, तथागतया प्रशस्त स्तुतिइ च्वयातःगु प्यता स्तोत्रया संग्रह गुकिलि निरुपम स्तव तथा परमार्थ स्तव मूल संस्कृतय् दु, धाःसा अचिंत्य स्तव व लोकातीत स्तव - तिब्बती अनुवादय् जक्क ल्यनाच्वंगु दु। थ्व ग्रन्थय् नागार्जुनया सरस काव्यप्रतिभा खनेदु।
• नागार्जुनया मू ग्रन्थय् माध्यमिक कारिका छता ख। नागार्जुनया पांडित्य, व्यापक दार्शनिकता, उद्भट तार्किकता तथा नवीन कल्पनाया चिं थ्व ग्रन्थय् खनेछिं।

स्वयादिसँ

• बुद्ध धर्म