चिन राजवंश
चिन राजवंश (चिनिया भासय् चिन छाउ) प्राचीन चीनया छगू राजवंश ख। थ्व राजवंशं चीनय् २२१ ईसापूर्व निसें २०७ ईसा पूर्व तक शासन यात। चिन वंश शान्शी प्रान्तं न्ह्यथना अबिलेया सकल चीनय् थ्यन। थ्व राजवंशया नां नं शान्शी प्रान्तया हे परिवर्तित रूप खः। चिन वंशं चीनय् अधिपत्य शुरू याःबिले चीनय् झोउ राजवंशया नियन्त्रण नाम्य जक दयाच्वन व ल्वापूमि राज्यतेगु काल दयाच्वन। चिन राजवंश थ्व हे ल्वापूमि राज्यय् छगू, चिन राज्य (秦国, चिन गुओ)या शासक ख। दकले न्हापा चिनं शक्तिहीन झोउ राजवंशयात समाप्त यात व लिपा ल्यंगु खुगु राज्यतेत पराजित याःसें चीनया एकीकरण यात। शक्तिशाली साम्राज्य जुसां चिन राजवंश सिक्क म्हो समय तक जक सत्ताय् दल व अनंलि चीनय् हान राजवंशया उदय जुल।
शासनकाल
[सम्पादन]
थःगु शासनकालय् चिन राजवंशं बनेज्या/व्यापारय् सुधार हलः, बुँज्याय् उन्नति यात व सैन्य रूपं थःगु साम्राज्य यात सुरक्षित यात। थ्व राज्यया छगू तःधंगु निर्णयय् मध्यम स्तरया जागीरदारतेत निलम्बन यात। झोउ शासनकालय् थ्व हे पुचलं बुँज्यामितेगु च्वय् शासन यानाच्वंगु जुल। थ्व पुचः सिधेके धुंका देय्या जनताय् सम्राटया तपेंक नियन्त्रण दत, गुकिलिं सम्राटयात दूरदर्शी व तःधं ज्या यायेगु क्षमता बिल। थ्व कालया शासकतेसं उत्तरय् च्वनिपिं ल्वापूमि जातितेगु निरन्तर हमला पनेत चीनया तः पःखाः दयेकल। चिनिया लिपिया विकास, नाप-तौलया निंतिं मानक दयेकिगु (गुकिलिं व्यापार व न्याये-मियेज्या अःपुइकल व विवाद कम जुल) व मुद्रा (सिक्का व नोट)या विकास यात। चिन शासक न्यायवादय् विश्वास तइपिं शासकत ख व थ्व हे विचारधारा अन्तर्गत शासकपिंके थःगु नागरिकतय्त नियन्त्रण यायेगु शिक्षा बीगु परम्परा दयाच्वन। इमिसं न्हापाया राजवंशतेगु नां सिधेकेगु कुतलय् प्राचीन सफू व ग्रन्थ छ्वयेकिगु ज्या यात व ४०० स्वया अप्व विद्वानतेत स्यात। थ्व नापं चीनय् बुद्धिजीवितेगु स्वतन्त्र वातावरण गुकियात सच्छि विचारधारात धाइ, क्वचाल। थुकिया लिच्वः भविष्यया विद्वानतेसं चिन शासकतेसं यक्व भिंगु ज्या याःसां इमिगु विरुद्धय् च्वयाहल। चीनय् थ्व घटनायात 'सफू च्याकेगु व विद्वान स्यायेयु' वा चिनिया भाषाय् 'फेन शू कङ्ग रु' (焚書坑儒) धाइ। गबलें नं तानाशाही व्यवस्थां बुद्धिजीवितेत क्वतलेगु कुतः याःसा चिनिया संस्कृतिइ थ्व सूत्रवाक्य छ्येलीगु या।
राजवंशया अन्त
[सम्पादन]चिन राजवंशया सरकारी संरचना तःधना वंसें इमिगु प्रशासन सुस्त जुल तर सैनिक मामलाय् इमिसं यक्व न्हु जुक्तित दयेकल। अथे जुसां, छगू शक्तिशाली सेना दःसां चिन राजवंश म्हो ई तक जक दयाच्वने फतः। थ्व वंशया न्हापांम्ह चिन सम्राट २१० ईसापूर्वय् मदयेधुंका वय्कःया निम्ह मन्त्रितेसं वय्कःया मचा काय्यात गद्दीइ तःसें सत्ता थःगु ल्हातय् लाकिगु जुक्ति यात। अथे जुसां, थ्व निम्ह मन्त्रीतेगु दथुइ ल्वापू जुल गुकिया लिच्वः कथं निम्ह मन्त्री व न्हूम्ह सम्राटया हत्या जुल। राजवंशय् थथे कमजोरी खँसेलि विद्रोह जुल व छम्ह चू राज्य (楚國, चू गुओ)या नेतां सत्ताय् कब्जा यात। वय्कलं हे लिपा हान राजवंशया जग तयादिल। चिन राजवंशया थथे याकनं हे पतन जुसां इमिगु प्रभाव भविष्ययाराजवंशय् दतः व 'चीन' देय्या नां थ्व हे इसी राजवंशं वःगु विश्वास दु।
स्वयादिसँ
[सम्पादन]- झोऊ राजवंश
- ल्वापूमि राज्यतेगु काल
- हान राजवंश
- चीनया राजवंश
- सच्छि विचाः