सिंह: Difference between revisions
Eukesh (खँल्हाबल्हा | योगदान) No edit summary |
Eukesh (खँल्हाबल्हा | योगदान) No edit summary |
||
| Line २९: | Line २९: | ||
'''सिंह'''(''Panthera leo'') छता स्तनधारी प्राणी ख। थ्व प्राणीयात जंगलया जुजु नं धाइगु या। प्राणीतेगु वैज्ञानिक वर्गीकरण कथं थ्व प्राणी [[Felidae]] परिवारया ''[[Panthera]]'' जेनसया दुने ला। थ्व प्राणीयात धुं, तिँधुँ व ज्याग्वार नाप तःधं भौ(big cat) धका धाइगु नं या। थ्व प्रजातिया मिजंतेगु तौल २५० किलोग्राम स्वया अप्व जुइफु।<ref name="nowak">{{Cite book|last=Nowak|first= Ronald M. |year=1999 |title=Walker's Mammals of the World |location=Baltimore |publisher=Johns Hopkins University Press |isbn=0-8018-5789-9}}</ref> प्यान्थेरा परिवारय् थ्व प्राणी धुं धुंका दकलय् तःधंगु म्ह दूगु प्राणी ख। वर्तमानय् सिंह सब-सहारा अफ्रिका व एसियाय् (लोपोन्मुख अवस्थाय् भारतया गिर फरेस्त न्यास्नल पार्कय्) दु। थ्व प्राणीया मेमेगु प्रकार उत्तर अफ्रिका व दक्षिणपश्चिम एसियां ऐतिहासिक कालय् लोप जुइधुंकल। करिब १०,००० दँ न्ह्यःया लिपांगु [[Pleistocene]] काल तक्क सिंह मनूधुंकाया दकलय् विस्तार जूगु बुं स्तनधारी प्राणी जुयाच्वन। व ईलय् थ्व प्राणी अफ्रिकाया यक्व थासय्, युरेसियाय् पश्चिमी युरोपं निसें भारत तक्क व अमेरिकाय् युकोन निसें पेरु तक्क दयाच्वन।<ref name=Harington69/> सिंह छगू vulnerable species ख, गुकिया मू जनसंख्या अफ्रिकी ख्यलय् २०गु शताब्दीया उत्तरार्धय् प्रति दशक करिब ३०-५०% म्हो जूजूं वन।<ref name=IUCN/> सिंहया जनसंख्या आरक्षण क्षेत्र व राष्ट्रिय निकुञ्ज स्वया पिने दयेके थाकु। थुकिया जनसंख्या म्हो जुया वंगुया कारण आःतक्क बांलाक्क मथुनि, अथे जुसां थुकिया प्राकृतिक च्वनिगु थाय् म्हो जुयावंगु व मनूत नापया ल्वापूयात छुं कारणया रुपय् कायेछिं। अफ्रिका दुने नं पश्चिम अफ्रिकाया सिंहया जनसंख्या अझ लोपोन्मुख दु। |
'''सिंह'''(''Panthera leo'') छता स्तनधारी प्राणी ख। थ्व प्राणीयात जंगलया जुजु नं धाइगु या। प्राणीतेगु वैज्ञानिक वर्गीकरण कथं थ्व प्राणी [[Felidae]] परिवारया ''[[Panthera]]'' जेनसया दुने ला। थ्व प्राणीयात धुं, तिँधुँ व ज्याग्वार नाप तःधं भौ(big cat) धका धाइगु नं या। थ्व प्रजातिया मिजंतेगु तौल २५० किलोग्राम स्वया अप्व जुइफु।<ref name="nowak">{{Cite book|last=Nowak|first= Ronald M. |year=1999 |title=Walker's Mammals of the World |location=Baltimore |publisher=Johns Hopkins University Press |isbn=0-8018-5789-9}}</ref> प्यान्थेरा परिवारय् थ्व प्राणी धुं धुंका दकलय् तःधंगु म्ह दूगु प्राणी ख। वर्तमानय् सिंह सब-सहारा अफ्रिका व एसियाय् (लोपोन्मुख अवस्थाय् भारतया गिर फरेस्त न्यास्नल पार्कय्) दु। थ्व प्राणीया मेमेगु प्रकार उत्तर अफ्रिका व दक्षिणपश्चिम एसियां ऐतिहासिक कालय् लोप जुइधुंकल। करिब १०,००० दँ न्ह्यःया लिपांगु [[Pleistocene]] काल तक्क सिंह मनूधुंकाया दकलय् विस्तार जूगु बुं स्तनधारी प्राणी जुयाच्वन। व ईलय् थ्व प्राणी अफ्रिकाया यक्व थासय्, युरेसियाय् पश्चिमी युरोपं निसें भारत तक्क व अमेरिकाय् युकोन निसें पेरु तक्क दयाच्वन।<ref name=Harington69/> सिंह छगू vulnerable species ख, गुकिया मू जनसंख्या अफ्रिकी ख्यलय् २०गु शताब्दीया उत्तरार्धय् प्रति दशक करिब ३०-५०% म्हो जूजूं वन।<ref name=IUCN/> सिंहया जनसंख्या आरक्षण क्षेत्र व राष्ट्रिय निकुञ्ज स्वया पिने दयेके थाकु। थुकिया जनसंख्या म्हो जुया वंगुया कारण आःतक्क बांलाक्क मथुनि, अथे जुसां थुकिया प्राकृतिक च्वनिगु थाय् म्हो जुयावंगु व मनूत नापया ल्वापूयात छुं कारणया रुपय् कायेछिं। अफ्रिका दुने नं पश्चिम अफ्रिकाया सिंहया जनसंख्या अझ लोपोन्मुख दु। |
||
गुंइ सिंह करिब १०-१४दँ तक्क म्वाइ। मनूं लहिनातइ बिलय् धाःसा सिंह करिब २०दँ तक्क म्वाइ। जंगलय् मिजं सिंह, मेमेम्ह सिंह नाप थःगु लायाया निंतिं ल्वाइगु जूगुलिं १०दँ स्वया अप्व आपालं म्वाइ मखु।<ref>{{Cite book|last=Smuts |first=G.L. |year=1982 |title=Lion|publisher=Macmillian South Africa |location=Johannesburg |page=231|isbn= 0-86954-122-6}}</ref> [[सभाना]] व [[घाँय्ख्यः|घाँय्ख्यलय्]] आपालं च्वनिगु जुसां सिंह झाः व गुंइ नं च्वनेफु। मेमेगु भौ प्रजाति स्वया सिंह सिक्क हे सामाजिक प्राणी ख। सिंहतेगु सामाजिक पुचलय् मिसा सिंहत, इमिगु मचात व छुं ल्याम्ह मिजं सिंह दयाच्वनि। सिंहिनीतेसं पुचलय् सिकार याइ। इमिगु साधारण सिकार तःधंगु ungulate प्राणीत ख। सिंहत च्वका सिकारी (apex predator) व छगू अति महत्त्वपूर्ण प्रजाति(keystone species) ख। सिंह छगू scavenger प्राणी नं ख गुकिया ५०प्रतिशत नसा मदूगु प्राणीया लां दयेकि। सिंहतेसं साधारण कथं मनूतेगु सिकार मयासां छुं थासय् धाःसा सिंहतेसं मनूया हे सिकार याःगु नं खंगु दु। न्हिने आपालं द्यनिपिं थ्व प्राणी साधारण रुपय् बहनि व सनिलय् दनिगु या। <ref name="earthtouch">[http://web.archive.org/web/20120420172909/http://www.earth-touch.com/result.php?i=Lions-nocturnal-chorus Lions' nocturnal chorus]. Earth-touch.com. Retrieved on 2013-07-31.</ref><ref name="phxzoo">[http://web.archive.org/web/20120415054339/http://www.phoenixzoo.org/learn/animals/animal_detail.aspx?FACT_SHEET_ID=100001 African Lion ''Panthera leo'']. Phoenix Zoo Fact Sheet.</ref> |
|||
==लिधंसा== |
==लिधंसा== |
||
२१:११, १४ अगस्ट २०१४तक्कया संस्करण
| ?सिंह[१] संरक्षण स्थिति: भल्नरेबल[२] | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Male
 Female (lioness)
| ||||||||||||||
| वैज्ञानिक वर्गिकरण | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| Panthera leo (Linnaeus, 1758)[३] | ||||||||||||||
 | ||||||||||||||
 Distribution of lions in India: The Gir Forest, in Gujarat, is the last natural range of about 400 wild Asiatic lions. There are plans to reintroduce some lions to Kuno Wildlife Sanctuary in neighbouring Madhya Pradesh.
| ||||||||||||||
|
Linnaeus, 1758[३] |
सिंह(Panthera leo) छता स्तनधारी प्राणी ख। थ्व प्राणीयात जंगलया जुजु नं धाइगु या। प्राणीतेगु वैज्ञानिक वर्गीकरण कथं थ्व प्राणी Felidae परिवारया Panthera जेनसया दुने ला। थ्व प्राणीयात धुं, तिँधुँ व ज्याग्वार नाप तःधं भौ(big cat) धका धाइगु नं या। थ्व प्रजातिया मिजंतेगु तौल २५० किलोग्राम स्वया अप्व जुइफु।[४] प्यान्थेरा परिवारय् थ्व प्राणी धुं धुंका दकलय् तःधंगु म्ह दूगु प्राणी ख। वर्तमानय् सिंह सब-सहारा अफ्रिका व एसियाय् (लोपोन्मुख अवस्थाय् भारतया गिर फरेस्त न्यास्नल पार्कय्) दु। थ्व प्राणीया मेमेगु प्रकार उत्तर अफ्रिका व दक्षिणपश्चिम एसियां ऐतिहासिक कालय् लोप जुइधुंकल। करिब १०,००० दँ न्ह्यःया लिपांगु Pleistocene काल तक्क सिंह मनूधुंकाया दकलय् विस्तार जूगु बुं स्तनधारी प्राणी जुयाच्वन। व ईलय् थ्व प्राणी अफ्रिकाया यक्व थासय्, युरेसियाय् पश्चिमी युरोपं निसें भारत तक्क व अमेरिकाय् युकोन निसें पेरु तक्क दयाच्वन।[५] सिंह छगू vulnerable species ख, गुकिया मू जनसंख्या अफ्रिकी ख्यलय् २०गु शताब्दीया उत्तरार्धय् प्रति दशक करिब ३०-५०% म्हो जूजूं वन।[२] सिंहया जनसंख्या आरक्षण क्षेत्र व राष्ट्रिय निकुञ्ज स्वया पिने दयेके थाकु। थुकिया जनसंख्या म्हो जुया वंगुया कारण आःतक्क बांलाक्क मथुनि, अथे जुसां थुकिया प्राकृतिक च्वनिगु थाय् म्हो जुयावंगु व मनूत नापया ल्वापूयात छुं कारणया रुपय् कायेछिं। अफ्रिका दुने नं पश्चिम अफ्रिकाया सिंहया जनसंख्या अझ लोपोन्मुख दु।
गुंइ सिंह करिब १०-१४दँ तक्क म्वाइ। मनूं लहिनातइ बिलय् धाःसा सिंह करिब २०दँ तक्क म्वाइ। जंगलय् मिजं सिंह, मेमेम्ह सिंह नाप थःगु लायाया निंतिं ल्वाइगु जूगुलिं १०दँ स्वया अप्व आपालं म्वाइ मखु।[६] सभाना व घाँय्ख्यलय् आपालं च्वनिगु जुसां सिंह झाः व गुंइ नं च्वनेफु। मेमेगु भौ प्रजाति स्वया सिंह सिक्क हे सामाजिक प्राणी ख। सिंहतेगु सामाजिक पुचलय् मिसा सिंहत, इमिगु मचात व छुं ल्याम्ह मिजं सिंह दयाच्वनि। सिंहिनीतेसं पुचलय् सिकार याइ। इमिगु साधारण सिकार तःधंगु ungulate प्राणीत ख। सिंहत च्वका सिकारी (apex predator) व छगू अति महत्त्वपूर्ण प्रजाति(keystone species) ख। सिंह छगू scavenger प्राणी नं ख गुकिया ५०प्रतिशत नसा मदूगु प्राणीया लां दयेकि। सिंहतेसं साधारण कथं मनूतेगु सिकार मयासां छुं थासय् धाःसा सिंहतेसं मनूया हे सिकार याःगु नं खंगु दु। न्हिने आपालं द्यनिपिं थ्व प्राणी साधारण रुपय् बहनि व सनिलय् दनिगु या। [७][८]
लिधंसा
- ↑ Template:MSW3 Carnivora
- ↑ २.० २.१ Template:IUCN2010.2
- ↑ ३.० ३.१ Cite error: Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs namedLinn1758 - ↑ Nowak, Ronald M. (1999). Walker's Mammals of the World. Baltimore: Johns Hopkins University Press.
- ↑ Cite error: Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs namedHarington69 - ↑ Smuts, G.L. (1982). Lion. Johannesburg: Macmillian South Africa.
- ↑ Lions' nocturnal chorus. Earth-touch.com. Retrieved on 2013-07-31.
- ↑ African Lion Panthera leo. Phoenix Zoo Fact Sheet.