विद्रोह
विद्रोह धइगु थःगु सरकार विरुद्ध प्रतिरोध याइगु व संगठित जुइगु ज्या खः । [१] [२] [३] विद्रोही धयागु विद्रोहय् संलग्न जुइम्ह मनू खः । विद्रोही पुचः धइगु छगू थन्याःगु विद्रोहीतेगु सचेत समन्वयात्मक पुचः खः गुकिं छगू मुक्कं राज्य वा छगू राज्यया छगू भागय् राजनीतिक नियन्त्रण कायेत स्वइ। [३] विद्रोह प्रायः राजनीतिक, धार्मिक वा सामाजिक गुनासोया कारणं जुइ गुकिलिं छगू अनुभूत असमानता वा सिमान्तकरणं उत्पन्न जुइ। विद्रोह या अंग्रेजी खँग्वः रिबेलियन ख। थ्व खँग्वः ल्याटिन re व bellum, [४] निसें वःगु ख व लकियन दर्शनय् अन्यायपूर्ण सरकारयात क्वथलेगु जनताया जिम्मेवारीयात संकेत याइ।
वर्गिकरण
[सम्पादन]
विप्लव वा दनेज्या (Uprisings) विद्रोहया छगू प्रकार ख गुकिलि प्रतिरोध याइगु व छुं अधिकार, कानून वा नीतिया विरुद्ध संगठित रुपय् प्रत्यक्ष कारवाही याइ। [५] [६]
राजद्रोह (insurrection) धयागु सरकार हिलेत जुइगु विद्रोह खः। [७] यदि छुं सरकारं विद्रोहीतय्त युद्धरत शक्ति धकाः मान्यता मबिल धाःसा उपिं राजद्रोही विद्रोह जुइ । [८] तःधंगु द्वन्द्वय् थन्याःपिं विद्रोहीतय्सं थःगु सरकारया स्थापना यायेगु गुकियात दयाच्वंगु सरकारं मान्यता मबी फु। अथे जूगु युद्धरत अवस्थायात गृहयुद्ध धाइ। [lower-alpha १]
नागरिक प्रतिरोध आन्दोलनं प्रायः सरकार वा राष्ट्रप्रमुखया पतन यायेगु लक्ष्य जुइ। थुकियात छुं अवस्थाय् विद्रोहया छगू रुपया रुपय् कायेछिं। आपालं नागरिक प्रतिरोध अभियानय् विपक्षी आन्दोलित खलकं थःत अहिंसक जक मखु, गैरकानूनी सरकारया विरुद्ध थःगु देय्या संवैधानिक व्यवस्थायात कायम यानाच्वंगु कथं नं दाबी यायेफै। दसुया निंतिं यदि सत्ताय् दयाच्वंगु खलकं चुनावय् थःगु पराजय स्वीकार मयासा अथे जुइ फु। थुकथं जुइगु विद्रोहं न्ह्याबलें कानूनया शासन व संवैधानिकतावादया रक्षा यायेगु निंतिं ज्या यायेगु मजुइ नं फु। [१०]
थुकिया विपरीत छगू सरकारयात सत्ताच्युत यायेगु कुतः, व छगू सीमित पुचःया मनूतय्सं थःगु पुचःया सत्ता स्थापना याइगु ज्यायात तख्तापलट (coup d’état) धाइ।
यदि समाजया विद्यमान व्यवस्था, गथेकि सरकार वा उकिया स्वरुप हिलेगु खःसा, थुकियात अप्वः धइथें क्रान्ति धाइ ।
लिधंसा
[सम्पादन]- ↑ uprising (de) (2025-02-12).
- ↑ (1990) "Dependency and Rebellion: A Cross-National Analysis".
- ↑ ३.० ३.१ Rebel Governance – Constructing a Field of Inquiry: Definitions, Scope, Patterns, Order, Causes, 2015, <https://www.cambridge.org/core/books/rebel-governance-in-civil-war/rebel-governance-constructing-a-field-of-inquiry-definitions-scope-patterns-order-causes/79377BBCB3E7A314EA9FFCDEE3902203>
- ↑ Definition of REBEL (en) (2024-10-13).
- ↑ revolt. Cambridge University Press.
- ↑ Definition of UPRISING.
- ↑ "Insurrection", Insurrection (2nd ed.), Oxford University Press, 1989, "Insurrection: The action of rising in arms or open resistance against established authority or governmental restraint; with pl., an instance of this, an armed rising, a revolt; an incipient or limited rebellion."
- ↑ "Insurgent", Insurgent (2nd ed.), Oxford University Press, 1989, "Insurgent: One who rises in revolt against constituted authority; a rebel who is not recognized as a belligerent."
- ↑ Hall, Kermit L. (2001). The Oxford Guide to United States Supreme Court Decisions. Oxford University Press, 246–247.
- ↑ Civil Resistance and Power Politics: The experience of non-violent action from Gandhi to the present. Oxford University Press.
Cite error: <ref> tags exist for a group named "lower-alpha", but no corresponding <references group="lower-alpha"/> tag was found