फिनिसिया
फिनिसिया पूर्वी भूमध्यसागरया लेभान्त क्षेत्रय् तटीय सिथया नापं फिनिसियन नगर-राज्यय् दूगु छगू प्राचीन सेमिटिक पुचःतेगु लहना ख। थ्व देय् मू रुपय् आधुनिक लेबाननय् ला। इमिसं छगू समुद्री सभ्यताया विकास यात। थ्व लहना इतिहासय् थीथी ईलय् विस्तार व संकुचित जुल। थ्व लहनाया मू केन्द्र आधुनिक सिरियाया अरवाद निसें कार्मेल पर्वः तक्क ला। फिनिसियामितेसं साइप्रस निसें आइबेरियन प्रायद्वीप तक्क भूमध्यसागरय् व्यापार व उपनिवेशया माध्यमं थःगु सांस्कृतिक प्रभाव विस्तार यात, गुकिया प्रमाण द्वलंद्वः फिनिसियामि शिलालेखय् खनेदु।
फिनिसियामित प्रत्यक्ष रुपं कँय् युगया कनानी (कनानाइत्स)तेगु उत्तराधिकारी ख। इमिसं लिपांगु कँय् युगया लहनातेगु न युगया उद्गम नापंया पतनया ईलय् भूमध्यसागरीय स्वनिगलय् थःगु सांस्कृतिक परम्परायात निरन्तरता बियाः न युगय् हिलावंगु वंगु खनेदु। इमिसं थःत कनानी धाइगु व थःगु भूमियात कनान धाइगु याःसां इमिसं कब्जा याःगु भूभाग कँय् युगया कनान स्वया तसकं चिधं। फिनिसिया नां धाःसा इमित म्हसीकेत प्राचीन ग्रीकतेसं छ्यलातःगु खँग्वः ख।
व्यापार, समुद्री यात्रा व नेभिगेसनय् थःगु पराक्रमया निंतिं नांजाःपिं फिनिसियनतयेसं शास्त्रीय प्राचीन कालय् वाणिज्यय् प्रभुत्व स्थापित यात व छगू सहस्राब्दी स्वया अप्व ई तक्क दयाच्वनिगु विस्तारित समुद्री व्यापार सञ्जालया विकास यात। थ्व सञ्जालं मेसोपोटामिया, ग्रीस व मिस्र दथुइ सांस्कृतिक आदानप्रदानयात ग्वहालि यात। फिनिसियामितेसं भूमध्यसागर चिलाः उपनिवेश व व्यापारिक केन्द्र पलिस्था यात। दसुया निंतिं कार्थेज छगू उत्तरपश्चिम अफ्रिकाया फिनिसियनतेसं दयेकूगु बस्ती ख गन ईसापूर्व ७गु शताब्दीइ थःगु हे कथं छगू मू सभ्यता दयावल।
फिनिसियामित प्राचीन ग्रीस वा मध्यकालीन स्वनिगः थें न्याःगु नगर-राज्यय् संगठित जुयाच्वन। थुकिलि दकलय् नांजाःगु तायर वा सायर (𐤑𐤓), सिदोन व बाइब्लोस ख । सकल नगर-राज्य राजनीतिक रुपं स्वतन्त्र जुयाच्वन व फिनिसियामितेसं थःगु सकल लहनायात छगू हे राष्ट्रियताया रुपय् स्वःगु छुं नं प्रमाण मदु। अधिकांश नगर-राज्यत छुं कथंया राजतन्त्रं शासित जुयाच्वंगु इलय् व्यापारी परिवारतेसं सम्भवतः कुलीन वर्गया माध्यमं प्रभाव लाकातःगु अनुमान दु। ईसापूर्व न्यागूगु शताब्दीइ थःगु चरम बिन्दुइ थ्यनेधुंका पूर्वी भूमध्यसागरय् बाह्य प्रभाव व विजयया कारणं बुलुहुँ थ्व लहना क्वचाल। पिनेया आक्रान्ताय् नव-अश्शूर साम्राज्य व अकिमेनिद साम्राज्य आदि ला। अथे जुसां इमिगु उपस्थिति मध्य, दक्षिणी व पश्चिमी भूमध्यसागरय् ईसापूर्व निगूगु शताब्दीया मध्यय् कार्थेजया विनाश तक दयाच्वन।
इमिगु थःगु आदिवासी च्वयातःगु ऐतिहासिक अभिलेख ताहाई तक मलूगुलिं फिनिसियामितेत ताःई न्ह्यःनिसें तनाच्वंगु सभ्यताया रुपय् कायेगु या। फिनिसियाया शिलालेख दकलय् न्हापां आधुनिक विद्वानतेसं १७गु व १८गु शताब्दीइ लुइकूगु ख। थुकिया आधारय् २०गु शताब्दीया मध्य निसें जक्क इतिहासकार व पुरातत्वविद्तेसं छगू जटिल व प्रभावशाली सभ्यताया किपा उजागर यायेफत। इमिगु दकलय् नांजाःगु सम्पदा हलिमया दकलय् पुलांगु प्रमाणित वर्णमाला ख, गुकिया उत्पत्ति प्रोटो-सिनाइटिक लिपिनाप स्वापू दु थ्व लिपि भूमध्यसागर पार यानाः संचारित जुल व सिरियाक लिपि, अरबी लिपि व ग्रीक वर्णमालाया विकास लिसें लाटिन व सिरिलिक आखलय् विकसित जुल। फिनिसियामितेसं लःखः दयेकेगु, नेभिगेसन, उद्योग, कृषि व सरकारय् नं थीथी विकास यात। इमिगु अन्तर्राष्ट्रिय व्यापारिक संजालं शास्त्रीय पश्चिमी सभ्यताया आर्थिक, राजनीतिक व सांस्कृतिक आधारयात बल्लाकूगु विश्वास दु ।