डाउन सिन्ड्रम
| डाउन सिन्ड्रम दुम्ह मचानं एलेक्ट्रिक ड्रिल छ्यलाच्वंगु | |
| ICD-10 | Q90. |
|---|---|
| ICD-9 | 758.0 |
| OMIM | १९०६८५ |
| DiseasesDB | ३८९८ |
| मेडलाइन प्लस | ०००९९७ |
| ईमेडिसिन | ped/६१५ |
डाउन सिन्ड्रम वा ट्राइजोमी २१ (डाउनयागु सिन्ड्रम) छगू जेनेटिक डिस्अर्डर खः । थ्व ल्वय् २१ औं क्रोमोजमयागु पूर्ण वा आंशिक रुपं मात्रा अप्वः जुया जुइगु खः। थ्व ल्वय्या नां छम्ह बेलायती चिकित्सक जोह्न ल्यांग्डन डाउनया नामं वःगु खः । वय्कलं थ्व ल्वय्या वर्णन १८६६ स यानादीगु खः । थ्व अवस्थाया लक्षण झीगु म्हया अंगय् साधारण स्वयां अप्वः वा म्हो भिन्नता दया वइगु खः । अक्सर डाउन सिन्ड्रमय् कग्निटिभ क्षमता व भौतिक विकासयागु नापं ख्वाःया चहःपहलय्् नं कमी खनेदइ । थ्व ल्वय् अप्वः याना मचा बुइबललय् हे सिइदइ।
डाउन सिन्ड्रोम दुपिं मनुतय् औसत स्वया म्हो कग्निटिभ क्षमता (हल्कानिसें मध्यम सुस्त मनस्थिति) दयेफु । वैकासिक अक्षमता अप्वः याना नाइभिटीयागु रुपय् खने दइ । थ्व ल्वय् दुपिनिं मध्यय् सुयातं सुयातं अत्याधिक वा प्रोफाउन्ड सुस्त मनस्थिति खनेदइ । न्हूबूपिं मस्तयेके थ्व ल्वय् च्यास (८००) लय् छम्ह वा द्वःछि (१०००) इ छम्हसित खनेदइ ।
थ्व ल्वचय् यक्व शारीरिक लक्षण साधारण क्रोमोजम दुगु मनू तयेके नं खनेदइ । थज्यागु लक्षणत थु कथं दु - छपा वा निपां ल्हातय् निगुया थासय् छगु जक्क ट्रान्स्भर्स पामर रेखा: दइ, मिखा धकिंयागु इपिक्यान्थिक फोल्डं याना मर्स्या बरां थें न्याग: मिखा दइ, चीहाकगु तुति दइ, व पिहां वयाच्वंगु (protruding) मे दइ । उसाय् कथं स्वय् बले थ्व ल्वय् दुपिं मनू तयेत कन्जेनाइटल नुग: ल्वय्, ग्यास्ट्रोइसोफेजियल रिफ्लक्स ल्वय्, रिकरेन्ट न्ह्याय्पंयागु संक्रमण, अब्स्ट्रक्टिभ स्लिप अप्निया व थाइरोइया ल्वय् जुइगु सम्भावना अप्व: दइ ।
बाल्यकालय् न्हापां इन्टरभेन्सन, सामान्य ल्वय्या निंतिं स्क्रिनिंग, मालीबले चिकित्सां लंकिगु, बांलागु पारिवारिक वातावरण व भोकेसनल् ट्रेनिंग नं डाउन सिन्ड्रम दुम्ह मचाया विकासय् ग्वाहालि याइ । थ्व ल्वय्या छुं जेनेटिक अक्षमतायात लंके मफुसां शिक्षा व उचित स्याहारं मचायागु जीवनस्तर थकायेत ग्वाहालि याइ । [१]
लक्षण
[सम्पादन]डाउन सिन्ड्रम दुपिंके क्वय् बियात:गु लक्षणय् फुक्कं वा छुं लक्षण दइ[२] अब्लिक मिखा फिजर नापं मिखायागु गुनेयागु कुनाय् इपिक्यान्थिक फोल्ड, मसल हाइपोटोनिया (लायागु टोन म्हो जुइगु), समथर न्यासल ब्रिज, छगु छगु जक्क ट्रान्स्भर्स पामर रेखा (सिमियन क्रिज नं धाई), पिहां वैच्वनिगु (protruding) मे (चीप्वागु म्हुतु व टन्सिल नापं तदंगु मे नं याना थे जुइगु ख:), चीहाकगु ग:प, आइरिसय् ब्रशफिल्ड स्पट नांयागु तुयुगु स्पट,[३] जोर्नीय् यक्व फ्लेक्जिबिलिटी, कन्जेनाइटल नुग ल्वे, तुतियागु बुधा पतिं व मेगु पतिंया दथुइ तधंगु ह्व, व ५पु पतिंखय् छगु फ्लेक्जियन फरो (furrow)। थ्व ल्वय् दुगु अप्व: मनूतयेगु सुस्त मनस्थिति हल्का(IQ 50–70)निसें मध्यम (IQ 35–50) तक्क,[४] जुइ। मोजाइक डाउन सिन्ड्रम दुपिनिगु मेगु डाउन सिन्ड्रम दुपिनिगु स्वया १०-३० अंक अप्व दयाच्वंगु खने दु।[५] थ्व लक्षण स्वया पिने डाउन सिन्ड्रोम दुपिंके म्हय् असर याइगु मेमेगु खतरा ल्वय् नं दयेफु ।
जेनेटिक्स
[सम्पादन]
डाउन सिन्ड्रम छगु क्रोमोजोमल असामान्यता खः । थ्व असामान्यता क्रोमोजम २१यागु पूर्ण वा आंशिक रुपय्(क्रोमोजमल ट्रान्स्लोकेसन) छगु अप्व: प्रतिशत दया जुइगु असामान्यता खः। थ्व छगु अप्व: क्रोमोजमयागु प्रभाव अप्व:गु प्रतियागु मात्रा, जेनेटिक पृष्ठभूमि, वातावरणयागु अवस्था व भाग्य (र्यार्न्डम चान्स)यागु आधारय् मनूपतिकं पा:। थ्व ल्वे मनूतयेगु फुकं उपप्रजातिइ खने दु व एनालगस असर मेमेगु प्राणी गथे कि चिम्पान्जी तयेके नं खने दु।[६] and mice. Recently, researchers have created transgenic mice with most of human chromosome 21 (in addition to the normal mouse chromosomes).[७] क्रोमोजमयागु अप्व:गु पदार्थ थीथी कथं वय् फु। छगु साधारण मनूया केर्योटाइपयात ४६,XX वा ४६,XY नं ईंगीत याइ, थुकिं ४६गु क्रोमोजमय् XX व्यवस्था जेनेटिक मिसातयेगु निंतिं व XY व्यवस्था जेमेटिक मिजं तयेगु निंतिं धका जनाउ याइ।[८]
ट्राइजोमी २१
[सम्पादन]ट्राइजोमी २१ (४७,XX,+२१) मायोसिसय् ननडिस्जन्क्सनंयाना जुइ । नान्डिस्जन्क्सनं क्रोमोजम २१ अप्व: दुगु छगु ग्यामेट (शुक्रकिट वा खें कोष) दयावइ; थ्व ग्यामेटय् अतः २४गु क्रोमोजम दइ । थ्व ग्यामेत मेगु छगु साधारण ग्यामेट नाप स्वाना ४७गु क्रोमोजम (स्वंगु क्रोमोजम २१) दुगु भ्रूण दयेकी। डाउन सिन्ड्रमय् ९५% य् ट्राइजोमी २१ दै गुकी ८८% मांयागु ग्यामेटयागु ननडिस्जन्क्सन व ८% अबुयागु ग्यामेटयागु नन-डिस्जन्क्सनं याना जुइ। [९]
मोजाइसिजम
[सम्पादन]ट्राइजोमी २१ अप्व याना कन्सेप्सन स्वया न्ह्य: जुइ व बुइम्ह मचायागु पूर्ण म्हयात असर याइ । गब्लें गब्लें मनूया म्हय् छुं कोष सामान्य व मेमेगु कोषय् ट्राइजोमी २१ खने दइ । थज्या:गु अवस्थायात मोजाइसिजम वा मोजायक डाउन सिन्ड्रम धाई (४६,XX/४७,XX,+२१)।[१०] थ्व अवस्था निगु कथं जुइफु साधारण भ्रूणय् कोषयागु न्हापांयागु विभाजनय् छगु ननडिस्जन्क्सनं याना छगु पुच: ट्राइजोमी २१ दुगु कोष दयावइगु ; वा छगु डाउन सिन्ड्रम दुगु भ्रूणय् न्हापांयागु विभाजनय् ननडिस्जन्क्सन जुया छगु पुचः कोष साधारणय् लिहां वइगु । ट्राइजोमी २१यागु आंशिक रुपय् फुक्कं म्हय् वा निश्चित तन्तुइ यक्व भिन्नता खने दु। थ्व अवस्था डाउन सिन्ड्रमयागु १-२% खंगु ल्वयेयागु हुनिं (कारणं) खः।[९]
रोबर्टसोनियन ट्रान्स्लोकेसन
[सम्पादन]क्रोमोजम २१ अप्वइगु रोबर्टसोनियन ट्रान्स्लोकेसनंयाना नं जुगु जुइ फु । थ्व अवस्थाय् क्रोमोजम २१यागु सम्बन्ध मेगु क्रोमोजम नाप स्वाना च्वनि, अपालं र्कोमोजम १४ नाप (४५,XX,t(१४;२१q)) वा थ: नाप(आइसोक्रोमोजम, ४५,XX,t(२१q;२१q)) स्वाइ । साधारण डिस्जन्क्सनं दइगु ग्यामेटय् छगु क्रोमोजम २१ अप्व: दुगु ग्यामेट दइगु सम्भावना दु । थज्यागु डाउन सिन्ड्रमयात फ्यामिलियम डाउन सिन्ड्रम नं धाइ । थ्व २-३% डाउन सिन्ड्रमय् खने दै।[९] थुकी मांयागु आयुयागु असर दै मखु व थ्व मां व अबु निखें पाखे उत्तिकं हे वय् फु।
क्रोमोजम २१यागु आंशिक प्रतिलिपिकरण
[सम्पादन]गब्लें गब्लें क्रोमोजम २१यागु छगु भाग प्रतिलिपिकरण (duplication) जुइ। थुकिइ (४६,XX,dup(२१q)) क्रोमोजम २१यागु छुं जीन, तर फुक्कं मखु, यागु अप्व प्रति दै ।[११] यदी प्रतिलिपिकरण जूगु जीनय् शारीरिक व मानसिक विकलांगता दयेकीगु गुण दु सा व मनूनं विकलांगतायागु लक्षण क्यनि। थ्व सिक्क हे म्हो अवस्था खः व थुकिया प्रतिशत तयातगु मदु।
स्रोत
[सम्पादन]- ↑ Roizen NJ, Patterson D.Down's syndrome. Lancet. 2003 12 April;361(9365):1281-9. Review. PMID 12699967
- ↑ Wood, Debra (2005). Down syndrome. 2006-06-30 कथं।
- ↑ Definition of Brushfield's Spots.
- ↑ Keep Kids Healthy article on Down syndrome.
- ↑ Strom, C. FAQ from Mosaic Down Syndrome Society. 2006-06-03 कथं।
- ↑ McClure HM, Belden KH, Pieper WA, Jacobson CB. Autosomal trisomy in a chimpanzee: resemblance to Down's syndrome. Science. 1969 Sep 5;165(897):1010-2. PMID 4240970
- ↑ Down's syndrome recreated in mice. BBC News (2005-09-22). 2006-06-14 कथं।
- ↑ For a description of human karyotype see Mittleman, A. (editor) (1995). An International System for Human Cytogenetic Nomeclature. 2006-06-04 कथं।
- ↑ ९.० ९.१ ९.२ Down syndrome occurrence rates (NIH). 2006-06-02 कथं।
- ↑ Mosaic Down syndrome on the Web
- ↑ Petersen MB, Tranebjaerg L, McCormick MK, Michelsen N, Mikkelsen M, Antonarakis SE. Clinical, cytogenetic, and molecular genetic characterization of two unrelated patients with different duplications of 21q. Am J Med Genet Suppl. 1990;7:104-9. PMID 2149934
सफू :
[सम्पादन]- Beck, M.N. (1999). Expecting Adam. New York: Berkley Books.
- Buckley, S. (2000). Living with Down Syndrome. Portsmouth, UK: The Down Syndrome Educational Trust.
- Down Syndrome Research Foundation (2005). Bright Beginnings: A Guide for New Parents. Buckinghamshire, UK: Down Syndrome Research Foundation.
- Hassold, T.J., D. Patterson, eds. (1999). Down Syndrome: A Promising Future, Together. New York: Wiley Liss.
- Kingsley, J., M. Levitz (1994). Count Us In: Growing up with Down Syndrome. San Diego: Harcourt Brace.
- Pueschel, S.M., M. Sustrova, eds. (1997). Adolescents with Down Syndrome: Toward a More Fulfilling Life. Baltimore, MD: Paul H. Brookes.
- Selikowitz, M. (1997). Down Syndrome: The Facts, 2nd edition, Oxford, UK: Oxford University Press.
- Van Dyke, D.C., P.J. Mattheis, S. Schoon Eberly, J. Williams (1995). Medical and Surgical Care for Children with Down Syndrome. Bethesda, MD: Woodbine House.
- Zuckoff, M. (2002). Choosing Naia: A Family's Journey. New York: Beacon Press.
पिनेया स्वापू :
[सम्पादन] |
विकिमिडिया मंका य् थ्व विषय नाप स्वापु दुगु मिडिया दु: Down syndrome |
For comprehensive lists of Down syndrome links see
- Directory of Down Syndrome Internet Sites (US based, but contains international links)
- UK resources for Down's syndrome
संस्था व गुथित :
[सम्पादन]दे कथं
- Canadian Down Syndrome Society (Canada)
- Down Syndrome Research Foundation (Canada)
- Down's Syndrome Scotland (Scotland)
- Down's Syndrome Association UK (Not including Scotland)
- Down's Syndrome Research Foundation (UK)
- National Down Syndrome Society (USA)
- National Down Syndrome Congress (USA)
- International Mosaic Down Syndrome Association (USA)
- Down's Heart Group (heart conditions related to Down's Syndrome)