इकोलोजी

इकोलोजी (ग्रीक: oîkos:छेँ, λογία, logia:अध्ययन) धाःगु विज्ञानया छगू ख्यः ख। थ्व ख्यः जीव व इमिगु प्राकृतिक वातावरणया दथुइ दैगु स्वापूया वैज्ञानिक अध्ययन ख। थुकिलि जीवतेगु वितरण, जीवनया प्रचुरता आदिया नं सीकेज्या जुइ। छगू जीवया वातावरणय् abiotic कारकत जः, जलवायु आदि व भूगोल व biotic कम्पोनेन्ट दै।

इकोलोजी वा oekologie धाःगु खँग्वः दक्ले न्ह्यः जर्मन जीवशास्त्री अर्नेस्ट ह्याकेलं सन् १८६६य् छ्येलादिगु ख। वय्‌कः कथं इकोलोजी "the comprehensive science of the relationship of the organism to the environment." ख। ह्याकेलं थ्व विचाःयात परिमार्जित यानामदि व थ्व विषयय् दक्ले न्हापांगु सफू विश्वविद्यालय विषय धाःसा डेनिश वनस्पतिविद युजिनियस वार्मिङं देकादिल। वार्मिङया थ्व न्हापांगु ज्याया निंतिं वय्‌कःयात इकोलोजीया संस्थापकया कथं नालेगु या।

परिधि

इकोलोजी साधारण कथं जीव विज्ञानया छगू शाखाया रूपय् जीवतेत सीकिगु सामान्य विज्ञानया रुपय् कयेगु या। जीवतेत यक्व थी थी स्तरय् अध्ययन यायेछिं, प्रोटिन व न्युक्लिक एसिडयात जीव रसायन व आणविक जीवविज्ञानय्, कोशिकायात सेलुलर जीव विज्ञानय्, प्राणीतेत वनस्पति विज्ञान व प्राणीशास्त्रय् व अंततः जनसंख्या, समुदाय, व इकोसिस्टमया छगू सकल बायोस्फेरया रुपय् नं अध्ययन यायेछिं। इकोलोजीइ थ्व अन्तिमय् बियातःगु स्तरय् प्राणीतेगु अध्ययन जुइ। इकोलोजी छगू multidisciplinary विज्ञान ख। पृथ्वीइ जीवनया संगठनया उच्च स्तरय् व जीव व इमिगु वातावरणनापया सम्बन्धय् थुकिया ध्यान दूगुलिं इकोलोजीं यक्व मेमेगु वैज्ञानिक शाखाय्, विशेषयाना भूविज्ञान व भूगोल, मौसम विज्ञान, pedology, आनुवांशिकी, रसायन शास्त्र, भौतिकीय् आधारित दु। अतः, इकोलोजीयात छुं मनुतेसं छगू समग्र विज्ञानया रुपय् नालेगु या, छगू थन्यागु विज्ञान गुकिलिं मेमेगु विज्ञान दसु जीवविज्ञानयात थःगु मातहतया विषय देकी। इकोलोजीयात थजीवविज्ञानया ख्यः जक मजुसें छगू विषयया कथं स्थापित यायेत रोबर्ट Ulanowiczजुं धया दिल " The emerging picture of ecosystem behavior does not resemble the worldview imparted by an extrapolation of conceptual trends established in other sciences. "

इकोलोजिकल ज्ञान दसु जैव विविधता व जनसंख्या गतिशीलतां वातावरणवादया उद्देश्य व्यक्त यायेत व थुकिया लक्ष्य व नीतितेत मूल्यांकन यायेत छगू वैज्ञानिक आधार प्रदान याइ। नापं, प्रकृतिया छगू समग्र दृष्टिकोणयात इकोलोजी व वातावरणवाद निगुलिं हे जोड ब्यु।