अंग्रेजी साहित्य

अंग्रेजी साहित्य अंग्रेजी भाषी हलिमय् अंग्रेजी भासय् च्वयातःगु साहित्य खः। अंग्रेजी भाय् १४०० दँ स्वयां अप्वः ईलय् विकास जूगु दु । अंग्रेजीया दकलय् न्हापांगु रुप, प्यंगुगु शताब्दीइ एंग्लो-स्याक्सन बासिन्दातेसं ग्रेट ब्रिटेनय् हःगु एंग्लो-फ्रिजियन भाषिकाया छगू पुचः ख। वर्तमानय् थ्व भाषिकायात पुलां अंग्रेजी धाइ। बिवुल्फ पुलांगु अंग्रेजिया दकलय् नांजाःगु च्वखँ खः। स्क्यान्डिनेभियाय् आधारित जूगु बाखँ जूसां थ्व च्वखँ नं इंग्ल्याण्डय् राष्ट्रिय महाकाव्यया दर्जा प्राप्त याःगु दु। सन् १०६६इ नर्मनं इङ्गल्याण्ड त्याकेधुंका एङ्ग्लो-स्याक्सन भाय् या च्वयेगु चलन म्हो जुल। न्हुगु राजकीय वर्गया प्रभावय् फ्रेन्च भाय् लाय्कू, संसद व शिष्ट मानक भाय् जुल। नर्मनत वयेधुंका ल्हाइगु अंग्रेजीयात मध्य अंग्रेजी धाइ। अंग्रेजीया थ्व रुप सन् १४७०या दशक तक्क दयाच्वन, गुबले लन्दनय् आधारित अंग्रेजीया रुप चान्सरी स्ट्यान्डर्ड (मध्य अंग्रेजीया लिपांगु ई) व्यापक जुल। द क्यान्टरबरी टेल्सया च्वमि ज्योफ्री चौसर (१३४३–१४००) छम्ह महत्त्वपूर्ण मनू ख सुनां थःगु च्वखँया माध्यमं इंग्ल्याण्डया तत्कालीन साहित्यिक भाय् फ्रान्सेली व ल्याटिनयात त्वताः स्थानीय मध्य अंग्रेजीया विकास यानादिल। सन् १४३९इ जोहान्स गुटेनबर्गं याःगु मुद्रण प्रेसया आविष्कारं थ्व भाय्यात मानकीकरण यायेत ग्वहालि यात, अथे हे किङ्ग जेम्स बाइबल (१६११), व ग्रेट भावल शिफ्टं नं ग्वहालि यात।

चिनाखँमि व दबूप्याखँ विलियम शेक्सपियर (१५६४–१६१६)यात व्यापक रुपं अंग्रेजी भाषाया दकलय् महान च्वमि व हलिमया दकलय् नांजाम्ह दबूप्याखँमिया रुपय् कायेगु या। वय्कःया दबूप्याखँत सकल प्राथमिक जीवित भासय् भाय्हिलातःगु दु व मेमेपिं नाटककारतेगु स्वया आपाः दबूलि न्ह्यब्वयातःगु दु। न्यागूगु शताब्दीइ सर वाल्टर स्कटया ऐतिहासिक रोमान्सं युरोपियन चित्रकार, संगीतकार व च्वमितेगु छगू पुस्तायात प्रेरित यात।

१६गु शताब्दीया अन्त व १८गु शताब्दीया प्रारम्भय् बेलायती साम्राज्यया विकास नापं अंग्रेजी भाषा हलिमय् न्यनावन। थुकिया चरम उत्कर्षय् थ्व साम्राज्य इतिहासया दकलय् तःधंगु साम्राज्यय् छगू जुयाच्वन। १९१३ तक, ब्रिटिश साम्राज्यं ४१ कोटी २ लखः मनूतय्त थःगु अधीनय् लाकल। थ्व उगु ईया हलिंया मनूल्याया २३% ख। १९गू व नीगुगु शताब्दीइ थ्व उपनिवेश व संयुक्त राज्य अमेरिकां थःगु महत्त्वपूर्ण साहित्यिक परम्परा अंग्रेजी भासं पिदने न्ह्यथल। मंका कथं, सन् १९०७ निसें थौं तक्क, ग्रेट ब्रिटेन, निगुलिं गणतन्त्र आयरल्याण्ड व उत्तरी आयरल्याण्ड, अमेरिका, व पूर्व बेलायती उपनिवेशया असंख्य च्वमितेसं अंग्रेजी भासं च्वयातःगु कृतिइ मेमेगु छुं नं भाषा स्वया अप्व साहित्यय् नोबेल सिरपाः त्याकूगु दु।

पुलां अंग्रेजी साहित्य (४५०–१०६६)

बिउल्फया न्हापांगु पौ

पुलांगु अंग्रेजी साहित्य, वा एंग्लो-स्याक्सन साहित्य, एंग्लो-स्याक्सन इंग्ल्याण्डय् पुलांगु अंग्रेजी भासं च्वयातःगु साहित्य ख। थ्व साहित्य स्याक्सन व मेमेगु जर्मनिक जनजातित इंग्ल्याण्डय् च्वनेधुंकाया ईलय् ( जुत्स व एङ्गल्स ) थ्यं-मथ्यं ४५०पाखे, रोमनत इंग्ल्याण्डं लिहां वनेधुंका व १०६६य् नर्मन विजयया न्ह्यःया साहित्य ख। थ्व च्वखनय् महाकाव्य, हागिओग्राफी, सर्मन, बाइबल अनुवाद, कानूनी ज्या, क्रोनिकल व रिदल थें न्याःगु विधा ला। दक्वं यानाः उगु ईया ४०० ति म्वानाच्वंगु हस्तलिखित ग्रन्थत दु ।

१०गु शताब्दीया लिपांगु इलय् एक्सेटर सफुतिइ खनेदूगु विडसिथय् जनजातिया जुजुतेगु धलः बियातःगु दु गुकियात इमिगु लोकप्रियता व इतिहासय् प्रभाव कथं झ्वःलाक्क ब्वयातःगु दु, गुकिलि हनतेगु अटिला जुजु न्हापां वःगु दु, वयां लिपा अस्ट्रोगथया इओर्मानरिक दु। थ्व गथ व हूनया युद्धया बारेय् कनातःगु दु दकलय् पुलांगु विद्यमान कृति जुइफु गुकियात लिपाया स्क्यान्डिनेभियन कृतिइ नं <i id="mwkg">हरवारया गाथा</i> व गेस्टा दानोरमय् कनातःगु दु। लोते हेडेगरं थ्व कृति यक्व पुलांगु ख धका तर्क बियादिल, अथे जुसां थ्व ग्रन्थ ६गु शताब्दीया अन्त वा ७गु शताब्दीया सुरुइ जूगु अनुमान दु। वय्कलं थ्व अनुमान च्वमिया ऐतिहासिक विवरण व शुद्धताया ज्ञानया प्रमाणय् न्ह्यथनादीगु ख। वय्कलं टिप्पणी यानादीगु दु कि छुं च्वमितेसं, गथेकि जन नाइल्स,तेसं थ्व ज्या १०गु शताब्दीइ आविष्कार जूगु तर्क बियातःगु दु।

द एंग्लो-स्याक्सन क्रनिकल पुलांगु अंग्रेजीइ ९गु शताब्दीया एनल्सया मुना ख, गुकिलिं एंग्लो-स्याक्सनया इतिहासयात क्रनिकल याइ । माल्डनया युद्ध चिनाखँय् नं इतिहासया खँ दु । थ्व अनिश्चित तिथिया ज्या ख गुकियात ९९१या माल्डन युद्धया लसताय् च्वःगु ख। थ्व युद्धय् एंग्लो-स्याक्सनतयेसं भाइकिङ आक्रमणयात पने मफत।

प्रारम्भिक अंग्रेजी संस्कृतिइ मौखिक परम्परा तसकं बल्लाःगु व अप्वः साहित्यिक कृतित मौखिक रुपं न्ह्यब्वयेगु निंतिं च्वयातःगु दु। महाकाव्य तसकं लोकंह्वाःगु विधा ख, व छुं बिउल्फ थें न्याःगु महाकाव्य, थौंया ई तक्क म्वानाच्वंगु दु। बिउल्फ पुलांगु अंग्रेजी भाय् या दकलय् नांजाःगु कृति ख, व स्क्यान्डिनेभियाय् दयेकूसां इंग्ल्याण्डय् राष्ट्रिय महाकाव्यया दर्जा प्राप्त याःगु दु। थ्व काव्यया छगू जक्क म्वानाच्वंगु हस्तलिखित ग्रन्थ नोवेल कोडेक्स ख, गुकियात च्वःगु पाय्छि तिथि वर्तमानय् बहसया विषय जुयाच्वंगु दु। अप्व अनुमानं थ्व सफूयात सन् १०००या लिक्कया जूगु खँ तःगु दु। बिउल्फ थ्व गद्यया पारम्परिक नां ख व थुकिया रचना ८गु व ११गु शताब्दीया सुरुया दथुइ जूगु ख।

सकल थें हे एंग्लो-स्याक्सन च्वमितेगु नां च्वयातःगु मदु। झिंनिम्ह च्वमितेगु नां मध्यकालीन स्रोतया लिधंसाय् जक म्हसीकिगु या, तर उकिलि प्यम्ह जक्क च्वमित इमिगु च्वखँया नामं निश्चित कथं म्हसीकातःगु दु : Cædmon, Bede, अल्फ्रेद द ग्रेत, व Cynewulf । Cædmon वा क्यादमन दकलय् न्हापांम्ह नां स्युम्ह अंग्रेजी चिनाखँमि ख,   व वय्कःया छगू जक्क ज्ञात म्वानाच्वंगु कृति Cædmon's Hymn सम्भवतः ७गु शताब्दीया अन्तया ख। थ्व चिनाखँ पुलांगु अंग्रेजीया दकलय् न्हापांगु प्रमाणित दसुइ छगू ख व रुनिक रुथवेल क्रस व फ्र्याङ्क्स कास्केट शिलालेख नापं पुलांगु अंग्रेजी काव्यया दकलय् न्हापांगु प्रमाणित दसुया स्वंगु च्वखँय् छगू ख। थ्व जर्मनिक भाषाय् निरन्तर काव्यया दकलय् न्हापांगु अभिलेखित दसुइ नं छगू ख। द ड्रीम अफ द रूड नांया चिनाखँ रुथवेल क्रसय् कियातःगु दु।  

१०गु शताब्दीया अन्त्यया निगु पुलांगु अंग्रेजी चिनाखँद वान्डरर व द सीफेरर ख। निगुलिं धार्मिक विषयवस्तुइ च्वयातःगु दु, व मार्सडेनं द सीफररयात "छगू उपदेशात्मक व प्रवचनात्मक चिनाखँ, गुकिलि चिकुलाया समुद्री यात्राया दुःखयात प्रतिबद्ध क्रिश्चियनतेसं फयेमाःगु हाथ्याया निंतिं छगू उपमाया रुपय् छ्येलिगु या [...]" धकाः वर्णन यानादिल।

शास्त्रीय प्राचीन भाय् एंग्लो-स्याक्सन इंग्ल्याण्डं ल्वःमंके मफत, व यक्व पुलांगु अंग्रेजी चिनाखँत लिपांगु शास्त्रीय दार्शनिक ग्रन्थया रुपान्तरण जुल। दकलय् ताःहाकःगु बोएथियसया कन्सोलेसन अफ फिलोसोफीया ९गु शताब्दीया जुजु अल्फ्रेड (८४९–८९९)या अनुवाद ख।

स्वयादिसँ

• अंग्रेजी