नालापत बालमणि अम्मा

विकिपिडिया नं
बालमणि अम्मा
എൻ. ബാലാമണിയമ്മ
बालमणि अम्माया स्केच
बूगु (1909-07-19)जुलाई 19, सन् 1909
पुन्नायुर्कुलम, मालाबार जिल्ला, मद्रास प्रेजिदेन्सि, ब्रिटिश राज
मदूगु सेप्टेम्बर 29, 2004(2004-09-29) (आयु 95)
कोच्चि, केरल, भारत
(मृत्युया कारण: अलजाइमर रोग)
ज्या चिनाखँमि, च्वमि व भाय्‌हिलामि
राष्ट्रियता भारतीय
विधा कविता
विषय साहित्य
साहित्यिक आन्दोलन २०गु शदी मलयालम
नांजाःगु सिरपा पद्म भूषण, साहित्य अकादमी पुरस्कार, सरस्वती सम्मान
जीवनसाथी वी. एम. नायर
मचा कमला दास, सुलोचना, मोहनदास, श्याम सुंदर

नालापत बालमणि अम्मा (मलयालम: എൻ. ബാലാമണിയമ്മ), जुलाई १९, सन् १९०९ – सेप्तेम्बर २९, सन् २००४) भारतया मलयालम भाषाया सर्वाधिक प्रतिभावान कवियत्रीइ छम्ह ख। वय्‌कः हिन्दी साहित्यय् छायावादी युगया प्यम्ह मू थांय् छम्ह महादेवी वर्माया समकालीन ख। वय्‌कलं ५०० स्वया अप्व चिनाखँ च्वयादिल। वय्‌कःया गणना २० गु शदीया नांजाःपिं मलयालम कवयित्रिइ याइ। अम्मा का काव्यसाम्राज्य मातृत्वया दिव्य प्रपंच ख। आधुनिक मलयालमया दकलय् सशक्त कवयित्रिइ छम्ह जूगुलिं वय्‌कःयात मलयालम साहित्यया अजि [१][२] धाइगु या।[३]

कृति[सम्पादन]

माँ भी कुछ नहीं जानती

"बतलाओ माँ, मुझे बतलाओ,
कहाँ से, आ पहुँची यह छोटी सी बच्ची ?"
अपनी अनुजाता को
परसते-सहलाते हुए
मेरा पुत्र पूछ रहा था
मुझसे.......

.....घड़ियाँ भागी जा रही थीं
सौ-सौ चिन्ताओं को कुचलकर;
विस्मयकारी वेग के साथ उड़-उड़ कर छिप रही थीं
खारे समुद्र की बदलती हुई भावनाएँ
अव्यक्त आकार के साथ,
अन्तरिक्ष के पथ पर ।
मेरे बेटे ने प्रश्न दुहराया,

माता के मौन पर अधीर होकर ।
"मेरे लाल,
मेरी बुद्धि की आशंका अभी तक ठिठक रही है
इस विराट प्रश्न में डुबकी लगाने के लिये,
और जिस को
तल-स्पर्शी आँखों ने भी नहीं देखा है,
उस वस्तु को टटोलने के लिए ।
हम सब कहाँ से आये ? --
मैं कुछ भी नहीं जानती !
तुम्हारे इन नन्हें हाथों से ही
नापा जा सकता है
तुम्हारी माँ का तत्त्व-बोध ।"
अपने छोटे से प्रश्न का
जब कोई सीधा प्रत्युत्तर नहीं मिल सका
तो मुन्ना मुसकराता हुआ बोल उठा
" माँ भी कुछ नहीं जानती ।"

बालमणि अम्माया चिनाखँया छगू अंश
'भारतीय ज्ञानपीठं' पिथंगु
'अनुवाद 'छप्पन कविताएं' सफूलिं[४]

कविता संग्रह[सम्पादन]

     १. कूप्पुकई (1930)[५]
     २. अम्मा (1934)[६]
     ३. कुटुंबनी (1936)[७]
     ४. धर्ममर्गथिल(1938)[८]
     ५. स्त्री हृदयम (1939)[९]
     ६. प्रभंकुरम (1942)[१०]
     ७. भवनईल (1942)[११]
     ८. ऊंजलींमेल (1946)[१२]

     ९. कालिकोट्टा (1949)[१३]
     १०. भावनाईल (1951)[१४]
     ११. अवार पेयदुन्नु (1952)[१५]
     १२. प्रणामम (1954)[१६]
     १३. लोकांठरांगलील (1955)[१७]
     १४. सोपनाम (1958)[१८]
     १५. मुथास्सी (1962)[१९]
     १६. अंबलथीलेक्कू (1967)[२०]

     १७. नगरथिल (1968)[२१]
     १८. वाईलारुंम्पोल (1971)[२२]
     १९. अमृथंगमया (1978)[२३]
     २०. संध्या (1982)[२४]
     २१. निवेद्यम (1987)[२५]
     २२. मथृहृदयम (1988)[२६]

बाल साहित्य[सम्पादन]

     १. मज़्हुवींट कथा (1966)[२७]

गद्य साहित्य[सम्पादन]

     १. जीविताट्टीलुट(आत्मकथात्मक च्वखँतेगु मुना, 1969)[२८]

     २. 'सरस्वती की चेतना' (आत्मकथात्मक टिप्पणित हिन्दीइ)[२९]

भाय्‌हिला[सम्पादन]

  1. "छप्पन कविताएं-बालमणि अम्मा" (मलयालम भासं हिन्दीइ भाय्‌हिला,1971)[४]
  2. "थर्टी पोएम्स-बालमणि अम्मा" (मलयालम भाषा से अँग्रेजी में अनुवाद,1979)[३०]
  3. निवेदया (मलयालम भासं हिन्दीइ अनुवाद,2003)[३१]
  4. Chakravalam (Horizon) - हिन्दी अनुवाद: क्षितिज, (मलयालम भासं अँग्रेजीइ अनुवाद,1940)[३२]
  5. Mother - हिन्दी अनुवाद: माँ, (मलयालम भासं अँग्रेजीइ अनुवाद,1950)[३३]

मृत्योपरांत पिथंगु कृति[सम्पादन]

  1. वाला (2010)[३४]

साहित्य समग्र ग्रन्थ[सम्पादन]

  • 'बालमणिअम्मायूडे कविथाकाल' (सम्पूर्ण सम्हारम)[३५]

लिधंसा[सम्पादन]

  1. मलयालम भासय् മുത്തശ്ശി वा "मुथास्सी" अजियात धाइ।
  2. Balamaniamma (मलयालम). मलयाला मनोरमा. 23 अप्रिल 2014 कथं।
  3. "Balamani Amma, Malayali poet (video interview)", इंडिया वीडियो. Retrieved on 1 जुलाई 2014. (in अंग्रेजी)
  4. ४.० ४.१ बालमणि अम्मा (1971). छप्पन कविताएं. भारतीय ज्ञानपीठ प्रकाशन, दिल्ली.
  5. बालमणि अम्मा (1970, द्वितीय संस्करण). കൂപ്പുകൈ (in मलयालम). मातृभूमि प्रेस.
  6. बालमणि अम्मा (1970, द्वितीय संस्करण). അമ്മ (in मलयालम). मातृभूमि प्रेस.
  7. नालापत बालमणि अम्मा (1936). കുടുംബിനി (in मलयालम). मातृभूमि बुक्स.
  8. बालमणि अम्मा (1954). ധർമ്മമാർഗ്ഗത്തിൽ (in मलयालम). मातृभूमि प्रेस.
  9. नालापत बालमणि अम्मा (193९). സ്ത്രീഹൃദയം (in मलयालम). मातृभूमि बुक्स.
  10. नालापत बालमणि अम्मा (1942). പ്രഭാങ്കുരം (in मलयालम). मातृभूमि बुक्स.
  11. नालापत बालमणि अम्मा (1942). ഭാവനയിൽ (in मलयालम). मातृभूमि बुक्स.
  12. नालापत बालमणि अम्मा (1946). ഊഞ്ഞാലിന്മേൽ (in मलयालम). मातृभूमि बुक्स.
  13. बालमणि अम्मा (1949). കളിക്കൊട്ട (in मलयालम). मातृभूमि प्रेस.
  14. बालमणि अम्मा (1951). വെളിച്ചത്തിൽ (in मलयालम). मंगलोदयम लिमिटेड.
  15. नालापत बालमणि अम्मा (1952). അവർ പാടുന്നു (in मलयालम). मातृभूमि बुक्स.
  16. नालापत बालमणि अम्मा (1954). പ്രണാമം (in मलयालम). मातृभूमि प्रेस.
  17. नालापत बालमणि अम्मा (1955). ലോകാന്തരങ്ങളിൽ (in मलयालम). मातृभूमि बुक्स.
  18. नालापत बालमणि अम्मा (1958). സോപാനം (in मलयालम). मातृभूमि बुक्स.
  19. नालापत बालमणि अम्मा (1962). മുത്തശ്ശി (in मलयालम). मातृभूमि बुक्स.
  20. नालापत बालमणि अम्मा (1967). അമ്പലത്തിൽ (in मलयालम). मातृभूमि बुक्स.
  21. नालापत बालमणि अम्मा (1968). നഗരത്തിൽ (in मलयालम). मातृभूमि बुक्स.
  22. नालापत बालमणि अम्मा (1971). വെയിലാറുമ്പോൾ (in मलयालम). मातृभूमि बुक्स.
  23. नालापत बालमणि अम्मा (1978). അമൃതംഗമയ (in मलयालम). मातृभूमि बुक्स.
  24. नालापत बालमणि अम्मा (1982). സന്ധ്യ (in मलयालम). मातृभूमि बुक्स.
  25. नालापत बालमणि अम्मा (1987). നിവേദ്യം (in मलयालम). वाणी प्रकाशन.
  26. नालापत बालमणि अम्मा (1988). മാതൃഹൃദയം (in मलयालम). मातृभूमि बुक्स.
  27. बालमणि अम्मा (1966). മഴുവിന്റെ കഥ (in मलयालम). मातृभूमि प्रेस.
  28. नालापत बालमणि अम्मा (1969). സഹപാഠികൾ (in मलयालम). मातृभूमि.
  29. नालापत बालमणि अम्मा, अनुवादक: डॉ आरसु. सरस्वती की चेतना(पुस्तक) (एचटीएमएल). गूगल बूक. 1 जुलाई 2014, {{{accessyear}}} कथं।
  30. बालमणि अम्मा (1979). Thirty Poems (in अँग्रेजी). संगम बुक्स लिमिटेड.
  31. नालापत बालमणि अम्मा (2003). निवेदया. वाणी प्रकाशन.
  32. Nālappāṭṭ Nārāyaṇamēnōn; Bālāmaṇiyamma (1940). Chakravalam (Horizon)हिन्दी: चक्रवलम होरीज़ोन (in अँग्रेजी). Bombay, International Book House.
  33. Bālāmaṇiyamma (1950(2d ed)). Mother हिन्दी: माँ (in अँग्रेजी). Bombay, International Book House.
  34. बालमणि अम्मा (2010). வள (in मलयालम). माथरुभूमि बुक्स.
  35. बालमणि अम्मा (2012 (जून)). ബാലാമണിഅമ്മയുടെ കവിതകള്‍ (in मलयालम). माथरुभूमि बुक्स.