रामानुज

विकिपिडिया नं
रामानुजाचार्य
रामानुजाचार्य
बूगु तिथि सन् १०१७
श्रीपेरम्बदूर, तमिल नाडु, भारत
मदूगु तिथि सन् ११३७
श्रीरंगम, तमिल नाडु, भारत
बुबिलय् छूगु नां लक्ष्मण
गुरु यमुनाचार्य
विचाः विशिष्टाद्वैत
पदवी/सम्मान श्रीवैष्णवतत्त्वशास्त्रया आचार्य
च्वखँ वेदान्तसंग्रहम्, श्रीभाष्यम्, गीताभाष्यम्, वेदान्तदीपम्, वेदान्तसारम्, शरणागतिगद्यम्, श्रीरंगगद्यम्, श्रीवैकुण्ठगद्यम्, नित्यग्रन्थम्

रामानुजाचार्य (१०१७-११३७) विशिष्टाद्वैत वेदान्तया प्रवर्तक ख। वय्‌कः वैष्णव सन्त ख व वय्‌कःया भक्ति परम्पराय् यक्व प्रभाव दु। वैष्णव आचार्यय् रामानुजाचार्यया शिष्य परम्पराय् हे रामानन्द व वय्‌कःया शिष्य कबीरसूरदास लिपा वःगु ख। रामानुजं वेदान्त दर्शनय् आधारित थःगु न्हुगु दर्शन विशिष्ट अद्वैत वेदान्त च्वयादिगु ख। रामानुजाचार्यं वेदान्त नापं ७ निसें १०गु शताब्दी तक्कया रहस्यवादी व भक्तिमार्गी आलवार सन्तया भक्ति-दर्शन व दक्षिणया पंचरात्र परम्परायात थःगु विचारया आधार दयेकादिल।

संक्षिप्त जीवनी[सम्पादन]

सन् १०१७स रामानुजया जन्म दक्षिण भारतया तमिल नाडु प्रान्तय् जुल। मचाबिलय् वय्‌कलं कांची वना थःगु गुरू यादव प्रकाश नाप वेदतयेगु शिक्षा कयादिल। रामानुजाचार्य आलवार सन्त यमुनाचार्यया प्रधान शिष्य ख। गुरुया इच्छानुसार रामानुजं स्वंगु विशेष ज्या यायेगु संकल्प यात - ब्रह्मसूत्र, विष्णु सहस्रनाम व दिव्य प्रबन्धम्‌या टीका च्वयेगु। वय्‌कलं गृहस्थ आश्रम त्वता श्रीरंगम्‌या यदिराज नामक सन्यासीनाप सन्यासया दीक्षा कयादिल। मैसूरया श्रीरंगम्ं वना रामानुज शालिग्राम नांया थासय् च्वनादिल। रामानुजं थ्व थासय् १२दँ तक्क वैष्णव धर्मया प्रचार यानादिल। थ्व धुंका वय्‌कलं वैष्णव धर्मया प्रचारया निंतिं सकल भारतवर्षया भ्रमण यानादिल। सन् ११३७स १२०दँय् वय्‌कः मदयादिल। वय्‌कलं यक्व ग्रन्थतयेगु रचना यासां ब्रह्मसूत्रया भाष्यय् च्वयादिगु निगु मूल ग्रन्थ दकले नांजा - श्रीभाष्यम्वेदान्त संग्रहम्

विशिष्टाद्वैत दर्शन[सम्पादन]

रामानुजाचार्यया दर्शनय् सत्ता वा परमसत्‌यात स्वंगु स्तरय् मानेयानातःगु दु - ब्रह्म अर्थात् ईश्वर, चित् अर्थात् आत्म तत्व व अचित् अर्थात् प्रकृति तत्व। वस्तुतः चित् अर्थात् आत्म तत्त्व तथा अचित् अर्थात् प्रकृति तत्त्व ब्रह्म वा ईश्वर स्वया मपा व थ्व विशिष्ट रूपं ब्रह्मया हे निगु स्वरूप ख व ब्रह्म वा ईश्वरय् हे आधारित जु। वस्तुत: थ्व हे रामनुजाचार्यया विशिष्टाद्वैतया सिद्धान्त ख। रामानुजया अनुसार भक्तिया अर्थ पूजा-पाठ वा कीर्तन-भजन मजुसें ध्यान यायेगु वा ईश्वरया प्रार्थना यायेगु ख। सामाजिक परिप्रेक्ष्यं रामानुजाचार्यं भक्तियात जाति व वर्गं पृथक व दक्वं मनुतयेसं यायेज्युगु धका धयादिल।

कृति[सम्पादन]

वय्‌कःया कृति थ्व कथं दु-

  • वेदान्तसंग्रहम्
  • श्रीभाष्यम्
  • गीताभाष्यम्
  • वेदान्तदीपम्
  • वेदान्तसारम्
  • शरणागतिगद्यम्
  • श्रीरंगगद्यम्
  • श्रीवैकुण्ठगद्यम्
  • नित्यग्रन्थम्

स्वयादिसँ[सम्पादन]

पिनेया स्वापू[सम्पादन]

हिन्दू धर्म
श्रुति: वेद · उपनिषद · श्रुत
स्मृति: इतिहास (रामायण, महाभारत, श्रीमदभागवत गीता) · पुराण · सुत्र · आगम (तन्त्र, यन्त्र) · वेदान्त
विचा:त: अवतार · आत्मा · ब्राह्मन · कोसस · धर्म · कर्म · मोक्ष · माया · इष्ट-देव · मुर्ति · पूनर्जन्म · हलिम · तत्त्व · त्रिमुर्ति · कतुर्थगुरु
दर्शन: मान्यता · प्राचीन हिन्दू धर्म · साँख्य · न्याय · वैशेषिक · योग · मीमांसा · वेदान्त · तन्त्र · भक्ति
परम्परा: ज्योतिष · आयुर्वेद · आरति · भजन · दर्शन · दिक्षा · मन्त्र · पुजा · सत्संग · स्तोत्र · ईहिपा: · यज्ञ
गुरु: शंकर · रामानुज · माधवाचार्य · रामकृष्ण · शारदा देवी · विवेकानन्द · नारायण गुरु · औरोबिन्दो · रमन महार्षि · शिवानन्द · चिन्‍मयानन्‍द · शुब्रमुनियस्वामी · स्वामीनारायण · प्रभुपद · लोकेनाथ
विभाजन: वैष्णभ · शैव · शक्ति · स्मृति · हिन्दू पूनरुत्थान ज्याझ्व
द्य: द्यतेगु नां · हिन्दू बाखं
युग: सत्य युग · त्रेता युग · द्वापर युग · कलि युग
वर्ण: ब्राह्मन · क्षत्रीय · वैश्य · शुद्र · दलित · वर्णाश्रम धर्म